Konferencja „Zapewniając Bezpieczeństwo, Odpowiadając na Wyzwania” odbyła się w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich 18 marca w ramach obchodów 25. rocznicy przystąpienia Polski do NATO, zorganizowana przez Fundację im. Kazimierza Pułaskiego – organizatora Warsaw Security Forum – we współpracy z Prezydentem Zgromadzenia Parlamentarnego NATO Michałem Szczerbą oraz siedzibą NATO. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli rządu oraz wojska Polski, w tym:

• Władysław Kosiniak-Kamysz – Wicepremier i Minister Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej;
• Gen. Wiesław Kukuła – Szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych RP;
• Jacek Siewiera – Sekretarz Stanu, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Prezydenta RP;
• Władysław T. Bartoszewski – Sekretarz Stanu, Ministerstwo Spraw Zagranicznych;
• Paweł Zalewski – Sekretarz Stanu, Ministerstwo Obrony Narodowej;
• Michał Szczerba – Przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego NATO, Poseł na Sejm RP;
• Gen. bryg. Karol Molenda – Dowódca, Polskie Dowództwo Cybernetyczne.

NATO było reprezentowane przez Borisa Ruge – Zastępcę Sekretarza Generalnego ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Florence Gaub – Dyrektor Działu Badań, NATO Defence College.

W ramach upamiętnienia polskiej drogi do NATO w latach 90., organizatorzy przyjęli zaszczytnych gości, którzy przyczynili się do procesu przystąpienia Polski do NATO: Włodzimierza Cimoszewicza – Premiera RP (1996-1997), Jerzego Buzka – Premiera RP (1997-2001), Janusza Onyszkiewicza – Ministra Obrony Narodowej (1992-1993, 1997-2000) oraz Jerzego Koźmińskiego – Ambasadora Polski w USA (1994-2000).

Podczas konferencji Wicepremier i Minister Obrony Narodowej, Władysław Kosiniak-Kamysz, oświadczył, że „następne 25 miesięcy będą decydujące dla bezpieczeństwa Polski i NATO”. Podkreślił, że nadchodzące miesiące będą decydować o losach wojny na Ukrainie, co będzie miało również implikacje dla reszty Europy. „Nie możemy przyzwyczajać się do wojny i musimy być gotowi na każdy scenariusz” – podkreślił.

Minister Obrony Narodowej podkreślił, że zwycięstwo Ukrainy zależy m.in. od dalszej pomocy ze strony krajów europejskich. „Droga Ukrainy do NATO będzie trudna. Polska zawsze pomagała innym krajom na ich drodze do NATO. Inwestowanie w zwycięstwo Ukrainy to inwestycja w nasze bezpieczeństwo. Europa musi zwiększyć zdolności produkcyjne przemysłu obronnego” – zaznaczył Kosiniak-Kamysz.

Wicepremier ogłosił, że w najbliższych dniach, wraz z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, przedstawi główne zapisy ustawy o obronności cywilnej.

„Kraje bronią się nie tylko swoimi armiami. Musimy stale pobudzać społeczeństwa do budowy świadomości zagrożeń i gotowości do otwartego poruszania tych zagrożeń. To jest kwestia fundamentalna. Moim zdaniem mieliśmy wiele zaniedbań w tej sferze” – stwierdził.

Odwołując się do zagrożenia ze strony Rosji, Gen. Wiesław Kukuła, Szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych RP, wypowiadając się na konferencji, ostrzegł, że Moskwa przygotowuje się do konfliktu z NATO. „W pełni postrzegamy zmiany zachodzące w Rosji i wyciągamy z nich wnioski. Wprost mówiąc, Rosja przygotowuje się do konfliktu z NATO, w pełni świadoma, że Sojusz jest strukturą obronną” – ostrzegł.

Podczas dyskusji panelowej „Konsensus Polityczny jako Podstawa Polityki Bezpieczeństwa Polski”, Posłowie do Parlamentu Europejskiego i byli Premierzy Polski – Włodzimierz Cimoszewicz i Jerzy Buzek – podzielili się swoimi wspomnieniami na temat przystąpienia Polski do NATO w 1999 roku.

Cimoszewicz przypomniał, że rozpad Związku Radzieckiego był warunkiem koniecznym do osiągnięcia konsensusu w polskim społeczeństwie w kwestii drogi zapewnienia bezpieczeństwa Polski poprzez członkostwo w NATO. „Przez ostatnie 35 lat to był jedyny poważny projekt, który praktycznie nie wzbudzał kontrowersji, zarówno w społeczeństwie, jak i wśród sił politycznych. Akcesja do Unii Europejskiej nie cieszyła się takim poparciem jak akcesja do NATO”, zauważył.

Buzek ostrzegał przed dwuznacznym stanowiskiem Węgier wobec NATO i wojny na Ukrainie: „Dzisiaj Węgrzy działają przeciwko Sojuszowi. Ich relacje z Rosją, z Putinem, budzą niepokój.” Podkreślił również, że „szybkie rozwiązanie konfliktu z pełnym zwycięstwem dla Ukrainy byłoby fundamentalnym sukcesem dla NATO.”

Konferencja była również okazją do przeanalizowania relacji między społeczeństwem obywatelskim a bezpieczeństwem, a także relacji Polski z Waszyngtonem. Ambasador USA Mark Brzezinski omawiał niedawną wizytę prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Donalda Tuska w Białym Domu podczas rozmowy zatytułowanej „Obronność Każdego Centymetra Społeczeństwa Obywatelskiego”, w której uczestniczyła również Katarzyna Kieli, Prezes i Dyrektor Zarządzający Warner Bros. Discovery w Polsce oraz CEO TVN. W szczególności Mark Brzeziński podkreślił, że spotkanie „było zgodne z wizją Prezydenta Bidena”. Podkreślił również, że „stawką w tej grze są bardzo wysokie, jeśli chodzi o wojnę na Ukrainie.”

Mówiąc o podmiotach niewymienionych z bezpieczeństwem, Katarzyna Kieli zwróciła uwagę, że „dziennikarstwo odgrywa pewną rolę w każdym konflikcie zbrojnym.” Zaznaczyła, że „najważniejszym zadaniem jest informowanie”, i że „media odgrywają bardzo ważną rolę w pielęgnowaniu demokracji, która umiera w ciemnościach.” Według Kiel, „w czasach, gdy istnieje tyle różnych platform i influencerów, zapotrzebowanie na wiarygodne informacje stale rośnie i ma kluczowe znaczenie.”

Konferencja „Zapewniając Bezpieczeństwo, Odpowiadając na Wyzwania” była częścią wysiłków Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego w utrzymaniu jakościowej debaty na temat bezpieczeństwa i obrony w Polsce, w ustawieniu bipartyjnym i przy obecności różnych podmiotów, w tym społeczeństwa obywatelskiego, ekspertów, decydentów politycznych i kierownictwa Sił Zbrojnych RP.

W ramach działań związanych Warsaw Security Forum na #MSC2024, Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego miała przyjemność i zaszczyt zorganizować wraz z przyjaciółmi i partnerami z ICUV zamknięte wydarzenie „Different Shades of Victory: Rethinking the End of the War in Ukraine. Scenarios & Their Impact on Transatlantic Security” (pol. Różne Odcienie Zwycięstwa: Możliwe Scenariusze Zakończenia Wojny na Ukrainie i ich Wpływ na Bezpieczeństwo Transatlantyckie).

Wydarzenie gościło ekskluzywne grono znamienitych gości, wśród których znaleźli się Goście Honorowi:

• Jens Stoltenberg, Sekretarz Generalny, NATO
• Boris Pistorius, Minister Obrony, Niemcy

Na Kolacji obecni byli również:

• Olha Stefanishyna, Wicepremier do spraw Integracji z Unią Europejską i NATO, Ukraina;
• Pål Jonson, Minister Obrony, Szwecja;
• Gabrielius Landsbergis, Minister Spraw Zagranicznych, Litwa;
• Hanno Pevkur, Minister Obrony, Estonia;
• Thórdís Kolbrún Reykfjörd Gylfadóttir, Minister Finansów i Gospodarki, Islandia;
• Jacek Siewiera, Sekretarz Stanu, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Polska

a także reprezentant Kongresu USA, członkowie parlamentów z Polski, Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii, urzędnicy wojskowi wysokiego szczebla oraz renomowani eksperci ze środowiska akademickiego i społeczności think tanków.

Warto wspomnieć o obecności i aktywnym zaangażowaniu podczas kolacji dr Norberta Röttgena oraz generałów Davida Petraeusa i Bena Hodgesa, członków Międzynarodowej Rady Doradczej WSF.

Szczera dyskusja na zasadach Chatham House toczyła się wokół tematów o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa transatlantyckiego:

• Zwiększanie europejskich zdolności obronnych w obliczu narastających zagrożeń globalnych i regionalnych;
• Wyłaniające się przywództwo i rola Europy Środkowo-Wschodniej w zmieniającej się architekturze bezpieczeństwa europejskiego;
• Zapewnienie Ukrainie europejskiego wsparcia militarnego i finansowego w obliczu potencjalnej reelekcji Donalda Trumpa w 2024 r. i zwrotu w amerykańskiej polityce zagranicznej;
• Zbliżający się jubileuszowy szczyt NATO w 2024 r. w Waszyngtonie: dalsze losy sojuszników i starania Ukrainy o członkostwo;
• Konfiskata zamrożonych rosyjskich aktywów i przekazanie ich Ukrainie;

Uczestnicy zamkniętego wydarzenia doszli do następujących wniosków:

• Solidarność pomiędzy państwami NATO odgrywa fundamentalną rolę w odporności sojuszu. Pomimo posiadanej przewagi technologicznej, różnice polityczne podważają jego zdolności. Chociaż należy wzmacniać europejski filar NATO, bezpieczeństwo sojuszu polega również na partnerach spoza NATO;
• Nadal widoczny jest brak zgody w kwestii zamrożonych rosyjskich aktywów. Podnoszone są argumenty natury ekonomicznej. Istnieje obawa, że mogłoby to mieć negatywny wpływ na europejską gospodarkę;
• Nastąpił właściwy moment, aby zacząć poważnie traktować groźby i zamiary Putina, gdyż zagrożenie, jakie jego reżim stanowi dla Zachodu, jest realne;
• Trzeba zagwarantować Ukrainie długoterminowe wsparcie finansowe i militarne umożliwiające odparcie rosyjskiej agresji;
• Jesteśmy świadkami epokowych zmian, które wymagają od nas nowego myślenia i działania. Ważne jest, aby przekazać elektoratowi krajów zachodnich jasny sygnał, że rosyjskie zagrożenie jest bezpośrednie i nie możemy sobie pozwolić na jego bagatelizację.

Jubileuszowa edycja Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa przejdzie do historii nie tylko ze względu na wygłoszoną w chwilę po śmierci Aleksieja Nawalnego symboliczną przemowę jego żony Julii. Obecni na wydarzeniu przedstawiciele Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego odnotowali atmosferę pesymizmu, ale też świadomość zmieniającej się epoki – stawiającej nowe wyzwania przed europejską architekturą bezpieczeństwa. Współorganizowane przez Fundację wydarzenia w Monachium przyniosły istotne polityczne deklaracje, takie jak zapewnienie Ursuli von der Leyen o chęci powołania stanowiska unijnego komisarza ds. obrony.

18 lutego zakończyła się 60. jubileuszowa edycja Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa (Munich Security Conference – MSC). Wśród oficjalnych partnerów wydarzenia znalazł się także polski think tank – Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego. Aktywność FKP to nie tylko udział w wydarzeniu jej przedstawicieli – przewodniczącej Warsaw Security Forum prof. Katarzyny Pisarskiej oraz dyrektora programowego WSF Bartłomieja Kota. Fundacja wystąpiła w roli gospodarza zamkniętej kolacji z udziałem Sekretarza Generalnego NATO Jensa Stoltenberga oraz ministra obrony Niemiec Borisa Pistoriusa, a także szeregu gości rangi ministerialnej i parlamentarzystów z Polski, Litwy, Estonii, Islandii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz USA. Prof. Pisarska poprowadziła także panel na głównej scenie MSC, w którym udział wzięli: przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, premier Holandii Mark Rutte oraz premier Norwegii Jonas Gahr Støre.

Z głównej sceny konferencji w ciągu 3 dni jej trwania padało wiele słów odnoszących się do stanu europejskiej architektury bezpieczeństwa, przyszłości NATO wobec potencjalnej drugiej prezydentury Donalda Trumpa, czy też konieczności dalszego wspierania walczącej z rosyjską agresją Ukrainy. Pod kątem symbolicznym tegoroczne MSC zdominowało emocjonalne wystąpienie Julii Nawalnej, wygłoszone w chwilę po opublikowaniu informacji o śmierci jej męża Aleksieja w rosyjskiej kolonii karnej. „Miałam okazję osobiście rozmawiać z Julią Nawalną (…) Wiadomość o śmierci Aleksieja zszokowała wszystkich obecnych na Konferencji. Jej wystąpienie było niezwykle spontaniczne” – skomentowała sprawę na bieżąco obecna na miejscu prof. Pisarska.

Oprócz emocjonalnych wystąpień, na głównej scenie usłyszeć można było także bardzo konkretne polityczne ogłoszenia. Odnotować należy deklarację przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen, która na pytanie prof. Pisarskiej o konieczność powołania urzędu unijnego komisarza ds. obrony, po raz pierwszy publicznie potwierdziła, że znajduje się to w jej planach w przypadku wyboru na drugą kadencję. „To istotne dla państw z Europy Środkowo-Wschodniej by mieć dobre portfolio. A to jest dobre portfolio.” – dodała von der Leyen. Jak wskazują eksperci FKP, obsadzenie tego stanowiska kandydatem z Europy Środkowo-Wschodniej to gra o wysoką stawkę dla dyplomacji państw regionu oraz istotny symbol jego rosnącej roli w ramach Unii Europejskiej.

Zewnętrzny odbiór Konferencji zdominowany zostanie przez poczucie pesymizmu oraz otaczającego świat zachodni polikryzysu. Wśród obecnych w Monachium pojawiały się głosy rozczarowane faktem, że niewielu polityków jest w stanie patrzeć horyzontalnie na aktualny stan stosunków międzynarodowych. Europejczykom umyka powaga sytuacji na Bliskim Wschodzie, Amerykanie pogrążają się w dyskusji nt. własnych problemów wewnętrznych, a zmagająca się z agresją rosyjską Ukraina zmęczona jest płynącymi z Zachodu słowami wsparcia i uznania, za którymi nie idzie trwała perspektywa wsparcia militarnego, które mogłoby stanowić przełom. „Oklasków nie potrzeba! Żądamy amunicji” – komentował sprawę cytatem z powstańczego wiersza Zbiegniewa Jasińskiego obecny na wydarzeniu Fundacji przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu RP Paweł Kowal. Jako przykład takiej broni wymieniane są powszechnie niemieckie pociski manewrujące Taurus. Zarówno na udzielenie ich Kijowowi, jak i na przeznaczenie zamrożonych na Zachodzie aktywów rosyjskich na potrzeby dalszego finansowania obrony Ukrainy, nie ma jednak zgody po stronie polityków zachodnioeuropejskich. Co więcej, nawet w kwestii tak symbolicznej jak podpisanie dwustronnych umów w sprawie bezpieczeństwa z Ukrainą nie udało się francusko-niemieckiemu tandemowi porozumieć tak by zaprezentować je wspólnie na Konferencji w obecności Wołodymyra Zelenskiego. W Monachium w tym roku brakowało także prezydenta Francji Emmanuela Macrona.

„Jesteśmy świadkami końca belle epoque zapoczątkowanej w 1989 r. Musimy trwale zmienić naszą mentalność, przyzwyczaić się do ciągłej obecności dyskusji o zbrojeniach, do geograficznej bliskości wojny. Ta wojna nie nadejdzie tylko, gdy będziemy do niej gotowi” – komentował swoje odczucia z zamkniętych dyskusji obecny w Monachium dyrektor programowy WSF Bartłomiej Kot. Delegacja Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego pod przewodnictwem prof. Katarzyny Pisarskiej zadbała o to, by polski głos umacniał wiarę w solidarność NATO jako podstawę bezpieczeństwa RP. Jako sukces odnotować należy, że pogląd ten wspierany był przez wszystkich uczestniczących w dyskusjach reprezentantów RP, pochodzących z obu stron polskiej sceny politycznej.