Autor: Tomasz Smura

Pułaski Policy Paper Nr 5, 2020. 28 maja 2020 r.

10 lutego Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump przekazał do Kongresu propozycję budżetu obronnego na rok budżetowy 2021 (wrzesień 2020-wrzesień 2021) w ramach limitów przewidzianych w Bipartisan Budget Act of 2019. Z kwoty 740,5 mld USD przeznaczonych na obronę narodową 705,4 mld USD otrzymać ma Departament Obrony. Budżet służyć ma implementacji Strategii Bezpieczeństwa Narodowego USA, której głównym założeniem jest powrót do “rywalizacji wielkich mocarstw”, a więc konieczność rywalizowania z potencjalnymi przeciwnikami (głównie Chinami i Rosją), dysponującymi zbliżonym potencjałem wojskowym.

Proponowany budżet Departamentu Obrony ma być niewiele większy niż w poprzednim roku budżetowym (704,6 mld bez części emergency dotyczącej zagrożeń naturalnych – różnica wyniosła 0,1 proc.), co uwzględniając inflację (wd. prognoz w 2021 r. wynieść ma 1,9 proc.) oznacza spadek w ujęciu realnym. Budżet obronny wymagał będzie jeszcze akceptacji (budget resolutions) obu izb Kongresu (a w przypadku przyjęcia różnych wersji – uzgodnienia – tzw.  conference report), a następnie przyjęcia przez Kongres tzw. appropriations bills (nie przyjęcie ich dla obszaru obrony i innych wydatków administracji federalnej przed początkiem roku budżetowego oznacza zamknięcie administracji tzw. shutdown), które muszą być podpisane przez prezydenta.

Budżet Departamentu Obrony według założeń ma skupiać się m.in. na podniesieniu gotowości, inwestycjach modernizacyjnych umożliwiających dominację we wszystkich domenach, priorytetyzując nuklearne odstraszanie, obronę przeciwrakietową i wspieranie rozwoju przyszłościowych technologii. Ogólnie na inwestycje (zakupy uzbrojenia oraz badania i rozwój technologii) przeznaczone ma zostać 243,4 mld USD.

Tabela 1. Kluczowe programy modernizacyjne Sił Zbrojnych USA

Programy modernizacyjne	Rok bud. 2021 miliardy USD (przyznane)	Rok bud. 2022 miliardy USD (wnioskowane)
Modernizacja sił nuklearnych
Pocisk międzykontynentalny bazowania lądowego (Ground Based Strategic Deterrent)	0,6	1,5
Pocisk manewrujący dalekiego zasięgu (Long-Range Stand-off Missile)	0,7	0,5
Bombowiec dalekiego zasięgu B-21	3,0	2,8
Okręty podwodne z pociskami balistycznymi Columbia	2,4	4,4
System dowodzenia siłami nuklearnymi (Nuclear Command, Control and Communications)	3,5	4,2
Modernizacja pocisków balistycznych Trident (Trident II Ballistic Missile Modifications)	1,2	1,2
Obrona przeciwrakietowa
Obrona przeciwrakietowa środkowej fazy lotu (Ground-based Midcourse Defense) w tym interceptor nowej generacji (Next Generation Interceptors)	2,2	1,7
Pociski przeciwrakietowe bazowania morskiego SM-3 IIA i IB		0,6
System obrony przeciwrakietowej AEGIS (Aegis Ballistic Missile Defense)	1,0	1,1
System obrony przeciwrakietowej THAAD	(39 interceptorów) 0,7	(41 interceptorów) 0,9
System obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej Patriot/PAC-3	0,7	0,8
Programy US Air Force i wspólne w domenie powietrznej
F-35	(98 sztuk) 12,6	(79 sztuk) 11,4
KC-46	(12 sztuk) 2,2	(15 sztuk) 3,0
F-15EX	(8 sztuk) 1,1	(12 sztuk) 1,6
Combat Rescue Helicopter	(12 sztuk) 1,1	(19 sztuk) 1,3
V–22 Osprey	2,1	(9 sztuk) 1,8
C-130J Hercules	(20 sztuk) 2,4	(9 sztuk) 1,3
Programy US Navy i US Marine Corps
Lotniskowiec typu Gerald R. Ford	(1 sztuka) 2,5	3
Okręt podwodny typu Virginia	(2 sztuki) 8,8	(1 sztuka) 4,7
Fregata nowej generacji (FFX)	(1 sztuka) 1,3	(1 sztuka) 1,1
Niszczyciel Arleigh Burke	(3 sztuki) 6,2	(2 sztuki) 3,5
Kompleksowy remont lotniskowców (CVN Refueling Complex Overhaul)	0,7	2,1
Okręt-dok LPD (Landing Platform Dock Ship)	0,6	(1 sztuka) 1,2
F/A-18 E/F Super Hornet	(24 sztuki) 2,0	(24 sztuki) 2,0
P-8A Aircraft	(9 sztuk) 1,8	0,3
2D Advanced Hawkeye	(6 sztuk) 1,4	(4 sztuki) 1,0
CH-53K King Stallion	(6 sztuk)1,6	(7 sztuk) 1,6
Pojazdy-amfibie	0,4	(72 sztuki) 0,5
Programy US Army i wspólne w domenie lądowej
Lekki pojazd taktyczny JLTV (Joint Light Tactical Vehicles)	(5,009 sztuk) 1,6	(4,247 sztuk) 1,4
Modernizacja czołgów podstawowych M-1 Abrams	(165 sztuk) 2,2	(89 sztuk) 1,5
Haubice Paladin w wersji M109A7	0,8	0,9
Modernizacja bojowych wozów piechoty Stryker	(143 sztuki) 1,2	(154 sztuki) 1,1
AH-64E Attack Helicopter	(49 sztuk) 1,1	(52 sztuki) 1,2
UH-60 Black Hawk	(99 sztuk) 1,7	(60 sztuk) 1,0
Opancerzony pojazd wielozadaniowy AMPV (Armored Multi-Purpose Vehicle)	(121 sztuk) 0,5	(32 sztuki) 0,3
Pociski i amunicja
Zestawy JDAM (Joint Direct Attack Munitions)	(28,388 sztuk) 1,1	(20,338 sztuk) 0,5
Rakiety GMLRS (Guided Multiple Launch Rocket System)	(8,523 sztuk) 1,3	(7,360 sztuk) 1,2
Pociski Standard Missile-6	(125 sztuk) 0,7	125 sztuk) 0,8
Pociski manewrujące JASSM (Joint Air-to-Surface Standoff Missile)	(390 sztuk) 0,6	(400 sztuk) 0,6
Long Range Anti-Ship Missile	(17 sztuk) 0,2	(53 sztuki) 0,2
Tomahawk	(90 sztuk) 0,7	(203 sztuki) 0,6
Cyberprzestrzeń	3,0	3,0
Programy wojsk kosmicznych (łącznie)		15,4

Źródło: Deparment of Defense of the United States, https://comptroller.defense.gov/Portals/45/Documents/defbudget/fy2021/fy2021_Weapons.pdf

 

Priorytety modernizacyjne Departamentu Obrony 

Projekt budżetu obronnego na rok fiskalny 2021 w obszarze modernizacji (zakupy uzbrojenia oraz badania i rozwój technologii) obejmuje 2586 programów, projektów i aktywności. W tej liczbie mieści się 88 głównych programów zakupowych (Major Defense Acquisition Programs, MDAP), z których 17 nadzoruje Departament Armii, 30 — Marynarki, a 38 – Sił Powietrznych.

Odstraszanie nuklearne 

Jak stanowi Strategia Bezpieczeństwa Narodowego USA: “nuklearne odstraszanie jest najwyższym priorytetem Departamentu Obrony”. Implementując założenia 2018 Nuclear Posture Review dotyczące zróżnicowania i elastyczności potencjału nuklearnego Pentagon realizuje cały szereg programów modernizacyjnych amerykańskiej triady nuklearnej. Jednym z nich jest program nowego balistycznego pocisku międzykontynentalnego bazowania lądowego (Ground Based Strategic Deterrent, GBSD). Według założeń systemy GBSD mają zastąpić pociski LGM-30 Minuteman III pod koniec obecnej dekady. Obecnie program jest przed tzw. decyzją Milestone B i wejściem w fazę rozwojową (Engineering and Manufacturing Development Phase), co ma nastąpić pod koniec bieżącego roku.

Kolejnym programem w ramach wzmacniania potencjału odstraszania nuklearnego USA jest program Nowego pocisku manewrującego dalekiego zasięgu (Long-Range Stand Off, LRSO) mającego zastąpić pochodzące z początku lat 80. XX w. pociski AGM-86B, przenoszone przez bombowce US Air Force. Według założeń pociski LRSO mają być zdolne do penetrowania zintegrowanej obrony powietrznej, jednocześnie pozwalając samolotom-nosicielom (B-52 i B-21) na operowanie ze znacznych odległości od potencjalnego zagrożenia. Program jest w fazie tzw. maturacji technologicznej i redukcji ryzyka (Technology Maturation and Risk Reduction, TMRR) a decyzja Milstone B (wejście w fazę rozwoju) oczekiwana jest w 2022 roku.

W Siłach Powietrznych USA realizowane są także programy dostosowania samolotów F-35A do przenoszenia taktycznych grawitacyjnych bomb nuklearnych (F-35A Dual-Capable Aircraft) oraz modernizacji bomb taktycznych B61 do wspólnego standardu Mod 12 LEP. Realizowany przez koncern Boeing w ramach modernizacji B61 program Tail Kit Assembly mający poprawić bezpieczeństwo i niezawodność bomb uzyskał decyzję Milestone C (wejście w fazę produkcji i implementacji) w 2018 roku.

Najważniejszym programem dla amerykańskiej triady nuklearnej w domenie morskiej jest wprowadzanie do służby 12 okrętów nosicieli strategicznych pocisków balistycznych (SSBN) typu Columbia mających stopniowo zastępować okręty typu Ohio począwszy od 2030 roku. Program otrzymał decyzję Milestone B w styczniu 2017, a na rok fiskalny 2021 planowane jest rozpoczęcie budowy pierwszego okrętu serii. Jednocześnie trwa program wydłużenia cyklu życia pocisków Trident II (D5), rozmieszczonych na 14 okrętach Ohio, a w przyszłość — Columbia (do czasu wprowadzenia ich następców). Wspólnym dla ww. rodzajów Sił Zbrojnych USA programem jest natomiast program Nuklearnego dowodzenia, kontroli i komunikacji (Nuclear Command, Control, and Communications, NC3) mający zapewnić sprawną i bezpieczną komunikację między politycznymi ośrodkami decyzyjnymi a poszczególnymi elementami triady nuklearnej.

Należy wspomnieć również o programach rozwoju broni hipersonicznej, choć na tym etapie nie będą służyć celom odstraszania nuklearnego. W ostatnim czasie, na tle postępów w zakresie technologii hipersonicznych ze strony Chin i Rosji, mocno przyspieszyły amerykańskie programy badawczo rozwojowe w tym zakresie (amerykanie podkreślają, że historycznie USA były liderem w wymiarze technologii hipersonicznych jednak celowo nie wykorzystywały ich do produkcji broni, aby nie napędzać wyścigu zbrojeń). Obecnie każdy z głównych amerykańskich rodzajów sił zbrojnych realizuje swój własny program rozwoju broni hipersonicznych dostosowany do własnych potrzeb. W przypadku US Army jest to program Broni hipersonicznej dalekiego zasięgu (Long Range Hypersonic Weapon, LRHW) mającej dysponować zasięgiem ponad 2000 km, a US Navy — System nagłego uderzenia konwencjonalnego marynarki (Navy Conventional Prompt Strike). Systemy US Army i US Navy oparte mają być na Wspólnej głowicy szybującej (Common-Hypersonic Glide Body), której test odbył się 19 marca 2020 r. i wspólnym napędzie (rodzaje Sił Zbrojnych USA wprowadzą dla nich jednak odrębne wyrzutnie). Na potrzeby Sił Powietrznych rozwijany jest system AGM-183 (Air-Launched Rapid Response Weapon, ARRW – “arrow”). Pocisk AGM-183 odpalany ma być z powietrza osiągając prędkość mach 20 i zasięg ok. 1000 km. Nad szeregiem kolejnych systemów (Hypersonic Air-breathing Weapon Concept, Tactical Boost Glide, Operational Fires) pracuje też amerykańska Agencja Zaawansowanych Projektów Obronnych (DARPA)

Obrona przeciwrakietowa

Priorytety modernizacyjne Sił Zbrojnych USA w zakresie obrony przeciwrakietowej (OPR) określone zostały w Przeglądzie Obrony Przeciwrakietowej z 2019 roku (Missile Defense Review 2019) wskazującym na konieczność rozwoju wielowarstwowej, całościowej, elastycznej i adaptowalnej OPR, integracji systemów ofensywnych i defensywnych oraz wykorzystania przestrzeni kosmicznej.  Programy OPR realizowane są w większości przez podległą Departamentowi Obrony Agencję Obrony Przeciwrakietowej (Missile Defence Agency, MDA) a ich beneficjentami są różne rodzaje Sił Zbrojnych USA.

Najbardziej skomplikowanym programem realizowanym przez MDA pozostaje program Interceptora nowej generacji w ramach systemu Obrony przeciwrakietowej środkowej fazy (Ground-based Midcourse Defense) przeznaczonej dla obrony terytorium USA przed balistycznymi pociskami międzykontynentalnymi (a więc najszybszymi i najtrudniejszymi do przechwycenia). Kontynuowane są także testy i ograniczone pozyskiwanie oraz integracja z systemem Aegis mających mieć zdolność do zwalczanie pocisków międzykontynentalnych interceptorów SM-3 Block IIA. Z perspektyw Polski program jest o tyle ważny, że interceptory te mają być rozmieszczone w instalacji Aegis Ashore w Redzikowie. Uruchomione mają zostać też prace nad nowym interceptorem dla systemu THAAD (Terminal High Altitude Area Defense – system zwalcza pociski balistyczne w niższej strefie egzosfery, podczas ostatniej fazy ich lotu), którego test planowany jest na rok fiskalny 2023.

Departament Obrony pracuje też nad wprowadzeniem Zintegrowanego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej (Integrated Air-and-Missile Defense, IAMD) dla obrony regionalnej zapewniającego możliwość integracji systemów amerykańskich (m.in. THAAD, PATRIOT) z systemami sojuszników w poszczególnych regionach tworząc wspólny całościowy system złożony z różnych sensorów i interceptorów oraz zapewniając ochronę przed pociskami krótkiego, średniego i pośredniego zasięgu.

Jednym z przedsięwzięć, będących kontrybuują do IAMD, jest realizowane przez US Army (a więc poza MDA) zastąpienie radarów systemu PATRIOT przez nowy Radar obrony przeciwrakietowej niższej warstwy atmosfery (Lower Tier Air and Missile Defense Sensor). Wybrany do realizacji zadania koncern Raytheon (jego rozwiązanie uznane zostało za lepsze niż te zaproponowane przez firmy Lockheed Martin/ELATA System oraz Northrop Grumman) zapowiada dostarczenie pierwszego LTAMDS w przyszłym roku. Radar oparty ma być na technologii azotku galu i dzięki 3 antenom radarowym zapewniać pokrycie w promieniu 360 stopni. Z perspektywy Polski program jest o tyle ważny, że radar ten ma stać się docelowym radarem systemów PATRIOT pozyskiwanych w ramach programu Wisła.

Wreszcie należy wspomnieć o obronie przeciw pociskom hipersonicznym. MDA rozpoczęła pracę nad rozwojem Regionalnego systemu obrony hipersonicznej fazy ślizgu (Hypersonic Defense Regional Glide Phase Weapon System, RGPWS). MDA na początku 2020 r. skierowała do przemysłu obronnego wstępne zapytanie o ofertę w zakresie zaprojektowania, rozwoju i demonstracji prototypu interceptora RGPWS. Według założeń umowę otrzymać ma jeden lub kilka konkurujących podmiotów. Równocześnie realizowany jest rozpoczęty we wrześniu 2018 program Systemu obrony hipersonicznej (Hypersonic Defense Weapon System, HDWS), w którym udział bierze 5 rozwiązań oferowanych przez 3 koncerny (Lockheed Martin, Boeing, Raytheon).  Niezależnie DARPA pracuje nad programem Glide Breaker, który również umożliwiać ma zwalczanie celów hipersonicznych.

Programy US Army i programy wspólne w domenie lądowej

Priorytetem modernizacyjnym wojsk lądowych USA (US Army) jest zwiększenie siły ognia (lethality) i przeżywalności (survivability) na polu walki brygadowych zespołów bojowych (Brigade Combat Teams).  US Army modernizuje więc czołgi podstawowe Abrams do wersji M1A2C SEPv3. Wprowadzane są do służby nowe samobieżne haubice Paladin w wersji M109A7 – zawarte dotychczas z koncernem BAE kontrakty obejmują dostarczenie 204 (z planowanych 689) zestawów haubic i wozów amunicyjnych M992A3 (decyzja o rozpoczęciu pełnoskalowej produkcji seryjnej została podjęta w lutym 2019 roku). Na stan US Army wchodzą też, zastępujące pojazdy rodziny M113, Opancerzone pojazdy wielozadaniowe (Armored Multi-Purpose Vehicle) rozwijane na bazie kadłuba bojowego wozu piechoty Bradley w ramach szerszego programu Pojazdów bojowych nowej generacji (Next-Generation Combat Vehicle, NGCV).

Pośród głównych programów wojsk lądowych USA jest też program nowego bojowego wozu piechoty (Optionally Manned Fighting Vehicle, OMFV) mającego zastąpić dotychczasowy pojazd Bradley. Dotychczas prowadzone w ramach programu działania zakończyły się porażką. Bowiem, według koncepcji Pentagonu, potencjalni dostawcy mieli dostarczyć do października 2019 r. prototypy, spośród których wybrana miała zostać konstrukcja najbardziej obiecująca. Ten termin udało się dotrzymać tylko jednemu wykonawcy (General Dynamics Land Systems), co eliminowało konkurencję i podważało założenia procesu. Obecnie więc US Army musi wypracować nowy sposób pozyskania rozwiązania.

W dużych ilościach pozyskiwany jest natomiast Wspólny lekki pojazd taktyczny (Joint Light Tactical Vehicle, JLTV) na potrzeby US Army i Korpusu Piechoty Morskiej, mający zastąpić rodzinę pojazdów HMMWV. Program, którego głównym wykonawcą jest Oshkosh Defense wszedł w fazę pełnoskalowej produkcji (Full Rate Production, FRP) w maju 2019 roku.

Budżet na rok fiskalny 2021 obejmuje również modernizację 154 bojowych wozów piechoty Stryker (przewiduje ona m.in. integrację 30-mm działka i modyfikacje systemów naprowadzania dla wersji przeciwczołgowej) oraz 50 śmigłowców Apache do wersji AH-64E obejmującej, obok lepszego systemu przeniesienia napędu, m.in. otwartą architekturę, możliwości sterowania towarzyszącym śmigłowcom UAV czy wymiany informacji o celach za pomocą systemu Link-16. Za modernizację śmigłowców odpowiada koncern Boeing. Modernizowane są również pozostające w zasobach US Army śmigłowce UH-60L (do wersji V) oraz pozyskiwane są nowe maszyny tego typu w wersjach M i V. Jednocześnie trwają prace nad następcą UH-60 w ramach programu Przyszłej uderzeniowej platformy powietrznej dalekiego zasięgu (Future Long-Range Assault Aircraft, FLRAA). O status ten walczą maszyny Sikorsky-Boeing SB-1 Defiant i Bell Textron V-280 Valor a wybór jednej z nich ma nastąpić w 2022 roku. Program FLRAA wchodzi w skład szerszego programu Przyszłych platform powietrznych poziomego startu (Future Vertical Lift FVL) obejmującego prace nad pozyskaniem maszyn mających zastąpić cały szereg platform powietrznych w zasobach Sił Zbrojnych USA.

Kolejnym priorytetowym programem sił lądowych jest program Pocisku precyzyjnego rażenia (Precision Strike Missile, PrSM), który wejdzie na wyposażenie systemów wieloprowadnicowej wyrzutni rakietowej na podwoziu kołowym HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System) i gąsienicowej MLRS (Multiple Launch Rocket System), zastępując pociski TACMS/ATACMS. Pocisk ma umożliwiać rażenie celów na dystansach pomiędzy 60 a 499 km. Program realizuje koncern Lockheed Martin i ma otrzymać, według założeń, decyzję Milstone B w roku budżetowym 2021.

Programy US Navy i US Marine Corps 

Dla Marynarki Wojennej USA zasadniczym celem na mocy National Defense Authorization Act 2018 jest budowa i utrzymanie floty na poziomie 355 okrętów bojowych różnych typów. Największym – obok ww. programu Columbia – programem US Navy jest budowa nowej serii lotniskowców z napędem atomowym Gerald R. Ford mających zastąpić lotniskowce typu Nimitz. Lotniskowce typu Ford mają charakteryzować się większymi zdolnościami bojowymi – m.in dzięki zastosowaniu systemu nowych elektromagnetycznych katapult startowych – lepszymi warunkami życia załogi i niższymi kosztami utrzymania. Zwodowane zostały dwa okręty serii (Gerald R. Ford, który wszedł już do służby i John F Kennedy) oraz rozpoczęła się budowa trzeciego (USS Enterprise).

Do najważniejszych programów modernizacyjnych US Navy należy też pozyskiwanie nowych okrętów podwodnych typu Virgina w wersji Block V, zdolnych do przenoszenia pocisków manewrujących oraz wspierających operacje sił specjalnych. Wersja Block V w stosunku do poprzednich wersji zawiera dodatkowy moduł umożliwiający załadunek większej ilości pocisków i zapewniający więcej miejsca dla działań specjalnych. Modernizacje te mają wypełnić lukę po wielozadaniowych okrętach Ohio (obecnie 4 – przebudowane z wycofanych okrętów nosicieli pocisków balistycznych), które będą wycofane w obecnej dekadzie.

Obecnie toczy się również debata nad wydłużeniem cyklu życia niszczycieli DDG 51 Arleigh Burke (z 35 do 45 lat). Najprawdopodobniej nie obejmie to okrętów wersji Flight I i części Flight II, co oznaczałoby skreślanie z listy 2 do 4 okrętów rocznie w kolejnej dekadzie. Jednocześnie kontynuowane jest pozyskiwanie okrętów w wersji Flight III z radarem AN/SPY-6(V) AMDR (Air and Missile Defense Radar), umożliwiającym lepsze wykrywanie celów powietrznych, nawodnych i balistycznych.

Jednocześnie kontynuowane są prace nad zaprojektowaniem i budową serii fregat nowej generacji FFG(X) w związku z krytyką możliwości Litoralnych okrętów bojowych (Littoral Combat Ships, LCS) i zredukowaniem ich planowanej do pozyskiwania liczby. Okręt ma dysponować szerokim możliwościami przy ograniczonych rozmiarach i wyporności oraz relatywnie małych kosztach pozyskania i utrzymania, co urealnić ma cel 355 okrętów. Jednocześnie program pokazuje podejście amerykańskiej marynarki, która wobec rosnących chińskich możliwości antydostępowych woli przeznaczyć środki na większą liczbę mniejszych i tańszych okrętów, niż duże i drogie jednostki. W podejście to wpisuje się też pozyskanie nowych bezzałogowych okrętów nawodnych (Unmanned Surface Vessel).

Oprócz platform morskich na stan US Navy wchodzą też nowe platformy powietrzne wczesnego ostrzegania E-2D Advanced Hawkeye czy samoloty wielozadaniowe 4 generacji F/A-18 E/F Super Hornet. Korpus Piechoty Morskiej pozyskuje z kolei nowe śmigłowce CH-53K King Stallion (zastępują maszyny CH-53E Super Stallion). Osiągnięcie przez nie wstępnej gotowości operacyjnej (Initial Operational Capability, IOC)  planowane jest na rok budżetowy 2021. Wreszcie, kontynuowane jest na potrzeby floty pozyskiwanie pocisków Standard Missile-6 (SM-6).

Programy US Air Force i wspólne w domenie powietrznej

W zakresie rozwoju Sił Powietrznych USA kontynuowane jest pozyskiwanie samolotów wielozadaniowych 5. generacji F-35. Obok Sił Powietrznych (gdzie w wersji A zastępują maszyny F-16 i A-10), samoloty te wchodzą też na stan Korpusu Piechoty Morskiej (w wersji B zastępują AV-8B) oraz Marynarki Wojennej USA (w wersji C zastępują wycofane F/A18A/C/D). Wszystkie trzy wersje samolotu osiągnęły wstępną gotowość operacyjną między lipcem 2015 r. (wersja B, wersja A – sierpień 2016 r.) a lutym 2019 r. (wersja C).  Decyzja o produkcji pełnoskalowej oczekiwana jest w tym roku. Obecnie do służby wdrażane są samoloty w standardzie Block 3F (trwają prace nad rozwojem do standardu Block 4 umożliwiającego m.in przenoszenie szerszego wachlarza uzbrojenia), których cena dla najpopularniejszej wersji A w ramach serii produkcyjnej Lot 13, zgodnie z informacjami producenta, spadła poniżej 80 mln USD za sztukę. Program ma wysoko postawione wymagania (blisko 100 proc. terminowość dostaw, czy współczynnik bojowej dostępności maszyn po dostarczeniu na poziomie 80 proc.), nie obywa się jednak bez trudności. Biuro Testów i Ewaluacji Departamentu Obrony wskazuje na problemy z aktualizacją oprogramowania w ramach modelu tzw. Inteligentnego rozwoju zdolności C2D2 (Continuous Capability Development and Delivery, dostarczać ma m.in. usprawnienia w zakresie oprogramowania automatycznie w stałych odstępach czasowych do osiągnięcia standardu Block 4, a nie w ramach całościowej modernizacji) czy systemem wsparcia logistycznego ALIS (Autonomic Logistics Information System). ALIS wspierać ma m.in. planowanie misji, zamawianie części czy diagnozowanie i serwisowanie maszyn, jednak jak wskazują audytorzy z Pentagonu i GAO (Government Accountability Office – instytucja kontrolna Kongresu USA) system oprócz wieloletniego opóźnienia ma m.in. problemy ze stabilnością i aktualnością danych.

Równocześnie pozyskiwane są samoloty przewagi powietrznej 4 generacji F-15EX (docelowo 144 sztuki) czy samoloty-cysterny KC-46 Pegasus. Druga z maszyn, opracowana przez koncern Boeing na bazie cywilnej maszyny Boeing-767, zastąpić ma samoloty Boeing KC-135 Stratotanker. Zgodnie z dokumentami planistycznymi Pentagonu łącznie do służby wprowadzone ma zostać 179 maszyn KC-46.

Kontynuowane są prace rozwojowe bombowca nowej generacji B-21 Rider, który zapewnić ma zdolności do konwencjonalnego i nuklearnego ataku na dalekich dystansach przenikając przez wrogą obronę powietrzną. Samolot osiągnąć ma wstępną gotowość bojową w połowie obecnego dziesięciolecia i docelowo planowane jest pozyskanie ok. 100 sztuk, które stacjonować mają w 3 bazach w Teksasie (Dyees), Południowej Dakocie (Ellsworth)i Missouri (Whiteman). Głównym kontraktorem w tym programie jest koncern Northrop Grumman. Jednocześnie modernizowane są bombowce B-52, na co składa się m.in. wymiana silników.

Perspektywy

Stany Zjednoczone uruchomiły w ostatnich latach cały szereg drogich i skomplikowanych programów mających na celu pozyskanie zupełnie nowych systemów uzbrojenia. Wynika to z jednej strony z generacyjnego starzenia się podstawowych amerykańskich systemów bojowych, które w większości zostały zaprojektowane i wdrożone w końcowej dekadzie zimnej wojny w czasie prezydentury Ronalda Regana (a wobec ich relatywnej nowoczesności i braku zasadniczych zagrożeń konwencjonalnych nie było potrzeby ich zastępowania). Z drugiej strony przyczyną jest narastający wyścig zbrojeń między USA a Chinami i w pewnym stopniu Rosją. W związku z faktem, iż w wielu zdolnościach mocarstwa te doganiają czy prześcigają Siły Zbrojne USA pod względem ilościowym czy nawet technologicznym USA są zmuszone inwestować w nowoczesne, zaawansowane technologie mitygujące przewagę ilościową potencjalnych przeciwników na poszczególnych teatrach działań.

Duża liczba programów modernizacyjnych wymaga jednak zaangażowania znacznych środków, co może wywoływać presję na redukcję ilości pozostających w służbie jednostek. Może wywoływać to kontrowersje wewnętrzne (już dziś przykładem tego są polityczne spory wokół wycofania maszyn A-10, minimalnej niezbędnej liczby lotniskowców czy modernizacji niszczycieli Arleigh Burke), jak i niezadowolenie sojuszników (mniejsza liczba jednostek do rozdystrybuowania między teatrami działań). Tendencje te może nasilić jeszcze recesja gospodarcza na tle pandemii COVID-19. Międzynarodowy Fundusz Walutowy szacuje bowiem spadek PKB w USA na poziomie ok. 6 procent. Jeśli takie współczynniki utrzymałby się przez cały rok budżetowy, to nawet przy utrzymaniu obecnej skali wydatków obronnych w stosunku do PKB z budżetu Departamentu Obrony zniknęłoby ok. 70 mld USD.

Wnioski 

1. 10 lutego Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump przekazał do Kongresu propozycję budżetu obronnego na rok budżetowy 2021. Budżet Departamentu Obrony według założeń ma skupiać się m.in. na podniesieniu gotowości, inwestycjach modernizacyjnych umożliwiających dominację we wszystkich domenach, priorytetyzując nuklearne odstraszanie, obronę przeciwrakietową i wspieranie rozwoju przyszłościowych technologii.

2. Projekt budżetu obronnego na rok fiskalny 2021 w obszarze modernizacji (zakupy uzbrojenia oraz badania i rozwój technologii) obejmuje 2586 programów, projektów i aktywności. W tej liczbie mieści się 88 głównych programów zakupowych (Major Defense Acquisition Programs, MDAP).

3. Duża liczba uruchomionych skomplikowanych programów modernizacyjnych wynika z generacyjnego starzenia się podstawowych amerykańskich systemów bojowych, które w większości zostały zaprojektowane i wdrożone w końcowej dekadzie zimnej wojny w czasie prezydentury Ronalda Regana (a wobec ich relatywnej nowoczesności i braku zasadniczych zagrożeń konwencjonalnych nie było potrzeby ich zastępowania). Z drugiej strony przyczyną jest narastający wyścig zbrojeń między USA a Chinami i w pewnym stopniu Rosją.

4. Duża liczba programów modernizacyjnych wymaga jednak zaangażowania znacznych środków, co może wywoływać presję na redukcję ilości pozostających w służbie jednostek. Może wywoływać to kontrowersje, jak i niezadowolenie sojuszników (mniejsza liczba jednostek do rozdystrybuowania między teatrami działań). Tendencje te może nasilić jeszcze recesja gospodarcza na tle pandemii COVID-19.

Autor: dr Tomasz Smura, Dyrektor Biura Analiz Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego

Zdjęcie: White House