Autor: Michał Podlewski, AI Trend Analyst

W ostatnich latach sztuczna inteligencja stała się jednym z najważniejszych obszarów strategicznej rywalizacji między państwami. Europa – choć wciąż goni USA i Chiny – podejmuje działania, by zbudować własną niezależność technologiczną w tym obszarze. Wśród europejskich krajów to właśnie Francja wysunęła się na pozycję lidera, prezentując ambitną politykę AI, łączącą inwestycje publiczne, rozwój talentów, wsparcie dla startupów i etyczne podejście do technologii.

Poniższa analiza przedstawia najważniejsze elementy francuskiej strategii AI, czynniki jej sukcesu oraz rekomendacje dla Polski, która – mimo potencjału – wciąż nie wykorzystuje w pełni swoich szans.

Strategia narodowa i inwestycje publiczne (2018–2024)

W marcu 2018 roku prezydent Emmanuel Macron ogłosił narodową strategię rozwoju sztucznej inteligencji pod hasłem „AI for Humanity”, opartą na raporcie matematyka i laureata Medalu Fieldsa, Cédrica Villaniego. Plan zakładał inwestycje w wysokości 1,5 mld euro do 2022 roku, z czego 700 mln euro przeznaczono bezpośrednio na badania naukowe. Główne cele strategii obejmowały rozwój edukacji i kadr, inwestycje w infrastrukturę badawczą, otwarcie danych publicznych oraz wypracowanie ram etycznych dla tej technologii. Rząd Francji potraktował AI priorytetowo, kontynuując wsparcie także w kolejnych latach. W 2021 roku ogłoszono aktualizację strategii w ramach programu France 2030, który przewidywał kolejne miliardy na inicjatywy związane ze sztuczną inteligencją. Łącznie nakłady publiczne na AI w latach 2018–2024 przekroczyły 3 mld euro.

Ważnym elementem strategii były inwestycje w infrastrukturę badawczą i rozwój kadr. Już w 2019 roku utworzono sieć czterech interdyscyplinarnych instytutów AI (tzw. 3IA) z początkowym budżetem 80 mln euro, mających na celu skupienie najlepszych naukowców i projektów badawczych w tej dziedzinie. Instytuty 3IA (w Grenoble, Nicei, Paryżu i Tuluzie) łączą uczelnie z przemysłem, prowadząc zarówno badania podstawowe, jak i prace nad zastosowaniami AI, a także kształcąc doktorantów i inżynierów. W kolejnych latach program ten został rozszerzony – do 2024 roku powstało łącznie dziewięć centrów doskonałości („IA Clusters”) z łącznym finansowaniem wynoszącym ok. 350–360 mln euro. Równolegle rozwijano zasoby obliczeniowe – w 2020 roku uruchomiono superkomputer Jean Zay, dedykowany projektom AI (z początkową mocą 28 petaflopów, rozbudowany obecnie do 126 petaflopów), zapewniając krajowym badaczom dostęp do światowej klasy infrastruktury.

Rządowe Programy Inwestycji Przyszłości (PIA) przeznaczyły dodatkowe środki na rozwój AI. 45% budżetu narodowej strategii trafiło do Narodowego Programu Badań nad AI (PNRIA), koordynowanego przez instytut Inria. Sfinansowano 180 nowych katedr naukowych oraz niemal 300 stypendiów doktorskich w dziedzinach związanych z AI, by przyciągać i kształcić młode talenty. Uruchomiono również programy zwiększające liczbę absolwentów kierunków związanych z AI – już do 2021 roku liczba magistrów w tej dziedzinie została podwojona w porównaniu do 2016 roku. Powstały także inicjatywy edukacyjne, takie jak Grande École du Numérique, mające na celu przekwalifikowanie pracowników i rozwój kompetencji cyfrowych społeczeństwa.

Francja wprowadziła mechanizmy ułatwiające napływ zagranicznych specjalistów, takie jak „Passeport Talent” oraz „French Tech Visa”, które oferują uproszczone procedury wizowe dla wysoko wykwalifikowanych pracowników, przedsiębiorców i inwestorów w sektorze technologicznym. Ruszyła także platforma „Choose France for Science”. Inicjatywa ta miała na celu przyciągnięcie międzynarodowych naukowców do Francji poprzez oferowanie współfinansowania projektów badawczych w kluczowych obszarach, takich jak zdrowie, klimat, technologie cyfrowe i AI.

Jednym z ważniejszych działań, jakie wprowadziła Francja, była polityka otwartych danych, która pomogła wdrażać bardziej precyzyjne rozwiązania AI. Rząd promował tworzenie data commons – modelu opartego na współdzieleniu i współpracy między firmami oraz instytucjami – a także udostępnianie danych w interesie publicznym (np. dla badań czy projektów zdrowotnych). Najistotniejszym projektem stał się Health Data Hub, oficjalnie uruchomiony pod koniec 2019 roku., który integruje dane medyczne z całego systemu ochrony zdrowia i udostępnia je badaczom oraz startupom AI (z poszanowaniem prywatności).

Ministerstwo Sił Zbrojnych (Obrony) opublikowało własną mapę drogową AI. Minister Florence Parly ogłosiła plan zastosowania AI w armii wraz z inwestycjami (~€500 mln do 2025 roku) oraz powołaniem dedykowanego Laboratorium AI dla obronności. We wrześniu 2019 roku ukazał się raport grupy roboczej MON rozwijający tę strategię. Był to element szerszych wysiłków, by sztuczna inteligencja służyła również bezpieczeństwu i obronności kraju.

W 2022 roku ruszyła druga faza strategii AI, skoncentrowana na upowszechnieniu sztucznej inteligencji w gospodarce – szczególnie w przemyśle i sektorze MŚP – oraz na rozwoju takich rozwiązań jak godna zaufania AI, energooszczędna AI czy generatywna AI (w tym modele językowe). Przeznaczono 400 mln euro bezpośredniego wsparcia na badania i rozwój (B+R) w sektorze publicznym i prywatnym. Na tym etapie planowano również dalsze przyciąganie zagranicznych ekspertów (program “Welcome to France AI”). Znaczne środki skierowano na projekty w obszarze AI w systemach krytycznych (transport autonomiczny, medycyna, energetyka), gdzie kluczowe jest zaufanie do algorytmów. Uruchomiono m.in. Grand Challenge program certyfikacji algorytmów i konkursy na “AI Explainability”. W zakresie danych kontynuowano inicjatywę Health Data Hub (rozbudowa o kolejne bazy, np. obrazowe dane radiologiczne) oraz tworzono branżowe przestrzenie danych dla AI – np. w rolnictwie (dane satelitarne dla AgriTech), transporcie (dane pojazdów).

We wrześniu 2023 roku powołano “Komitet ds. generatywnej AI”, skupiający wybitnych naukowców, przedsiębiorców i ekspertów różnych dziedzin. Jego celem jest doradzanie w sprawach zarówno promocji innowacji (np. potrzeb badawczych w dziedzinie sieci neuronowych), jak i wyzwań regulacyjnych (np. kwestie praw autorskich przy generowaniu treści przez AI).

W 2024 roku Niezależna Komisja ds. AI (powołana przy Ministerstwie Gospodarki) przedstawiła raport z 25 rekomendacjami dla dalszego rozwoju AI we Francji. Rekomendacje te dotyczą m.in. zwiększenia inwestycji w badania nad AI, przyspieszenia wdrożeń w MŚP, rozbudowy infrastruktury obliczeniowej oraz ram prawnych dla “Zaufanej AI”. Raport stał się podstawą do planowania III fazy strategii.

Również w 2024 roku prezydent Francji zainicjował ogólnokrajowy program edukacyjny, znany jako „Kawiarenki AI” (Cafés de l’IA). Celem inicjatywy było zwiększenie świadomości społecznej na temat sztucznej inteligencji – udostępniano otwarte materiały edukacyjne i angażowano obywateli w proces adaptacji AI. Do końca 2027 roku program ten ma objąć 2 miliony obywateli Francji.

Warto dodać, że nad implementacją rozwiązań czuwali powołani od 2018 roku koordynatorzy narodowej strategii AI (tzw. „Monsieur IA”). Utworzenie funkcji koordynatora zapewniło spójne działania międzyresortowe.

W strategii wyznaczono również cztery strategiczne sektory:

• zdrowie (medycyna spersonalizowana, wczesna diagnostyka),
• transport (autonomiczne pojazdy, mobilność zeroemisyjna),
• bezpieczeństwo i obronność (cyberbezpieczeństwo, analiza danych multimedialnych),
• środowisko (rolnictwo precyzyjne, narzędzia monitorujące dla rolników).

Podsumowując, od 2018 roku Francja konsekwentnie realizuje spójną strategię AI, łącząc znaczące finansowanie publiczne z działaniami na rzecz rozwoju talentów, infrastruktury badawczej oraz wykorzystywania sztucznej inteligencji w przemyśle. To długofalowe zaangażowanie państwa stworzyło w ostatnich latach solidne fundamenty pod sukcesy Francji w dziedzinie sztucznej inteligencji.

Rozwój ekosystemu startupów AI we Francji

Równolegle z inwestycjami w badania naukowe Francja intensywnie stymulowała rozwój ekosystemu startupów zajmujących się sztuczną inteligencją. Rząd, agencje publiczne oraz sektor prywatny podjęły szereg działań wspierających przedsiębiorczość technologiczną.

Państwowy bank inwestycyjny Bpifrance uruchomił dedykowane fundusze, konkursy i programy wsparcia dla innowacyjnych firm AI. Dzięki tym inicjatywom oraz rosnącemu zaangażowaniu kapitału prywatnego (w tym venture capital), inwestycje w młode spółki AI rosły dynamicznie – tylko w 2021 roku francuskie startupy pozyskały 1,5 mld euro finansowania, ponad dwukrotnie więcej niż w 2020 roku (708 mln euro). W rekordowym roku 2022 wartość rund finansowania AI osiągnęła 3,2 mld euro. Udział sektora AI w krajowych inwestycjach venture capital sięgnął 30%, co było najwyższym wynikiem na świecie (dla porównania: USA – 28%, Wielka Brytania – 25%).

Na rozwój startupów znacząco wpłynęło powstanie jednego z największych kampusów startupowych w Europie – Station F w Paryżu – który stał się miejscem rozwoju wielu firm z obszaru AI. We Francji działa także szereg akceleratorów i inicjatyw typu French Tech, oferujących mentoring, networking i dostęp do inwestorów na różnych etapach rozwoju spółek. W ramach tej inicjatywy uproszczono również procedury imigracyjne (wiza startupowa) dla zagranicznych specjalistów, co przyczyniło się do napływu międzynarodowych talentów do francuskiego sektora technologicznego.

Francja położyła także duży nacisk na przepływ innowacji z laboratoriów do gospodarki. Instytuty 3IA oraz nowe klastry AI zostały zaprojektowane tak, by sprzyjać tworzeniu spin-offów akademickich oraz projektów B+R z udziałem przemysłu. Ustanowiono mechanizmy współfinansowania badań stosowanych – przykładowo, każdemu 1 euro wkładu prywatnego w projekt AI odpowiada 1 euro grantu publicznego. Takie podejście zachęcało duże korporacje do współpracy ze startupami i uczelniami. Przykładem jest koncern Thales, który stworzył program cortAIx integrujący rozwiązania AI, czy firmy EDF, Total i PSA, które nawiązały partnerstwa z młodymi spółkami technologicznymi. Instytut Inria, czołowy francuski ośrodek badawczy w dziedzinie informatyki, uruchomił własne Startup Studio, wspierające naukowców w komercjalizacji badań. W efekcie rośnie liczba spółek deep-tech zakładanych przez absolwentów i doktorantów francuskich uczelni.

Rząd wprowadził także tzw. „piaskownice regulacyjne” – środowiska testowe, w których innowatorzy mogą sprawdzać rozwiązania AI w warunkach pilotażowych, korzystając z ulg regulacyjnych. Uruchomiono także program French Tech Tremplin, promujący równość szans i wspierający przedsiębiorców ze środowisk niedostatecznie reprezentowanych w branży technologicznej. Co roku organizowane są również hackathony i konkursy AI (np. Global AI Challenge), które przyciągają uwagę inwestorów i mediów.

Wszystkie te działania przełożyły się na dynamiczny rozwój francuskiej społeczności startupowej AI. Od 2018 roku ekosystem ten dojrzał – pojawiły się startupy jednorożce (wyceniane powyżej 1 mld), jak Dataiku czy europejski lider LLM-ów Mistral AI. Globalne koncerny zaczęły przejmować francuskie firmy z sektora technologicznego – w 2023 roku Apple kupił Datakalab, a koncern zbrojeniowy Safran przejął Preligens, startup specjalizujący się w AI dla obronności, za ponad 220 mln euro. W połowie 2024 roku Francja mogła pochwalić się już 16 jednorożcami technologicznymi opartymi na AI – co potwierdza dojrzałość i siłę lokalnego rynku. Wszystko to pokazuje, że stworzenie przyjaznych warunków – dostęp do kapitału, infrastruktury, kadr i ulg podatkowych – pozwoliło francuskim startupom AI rozwinąć w pełni skrzydła.

Francja jako lider AI w Europie

Dzięki opisanym wcześniej działaniom Francja wysunęła się na czoło europejskiego wyścigu w dziedzinie sztucznej inteligencji. Poniższe dane ilustrują skalę sukcesu francuskiego ekosystemu AI na tle reszty Europy.

We Francji działa 81 laboratoriów zajmujących się sztuczną inteligencją – to najwięcej spośród wszystkich krajów europejskich. Tak duża koncentracja jednostek badawczych (na uczelniach i w instytutach) przekłada się na wysoką produktywność naukową. Według rankingu Scimago, Francja zajmuje 4. miejsce na świecie pod względem liczby publikacji z zakresu AI – ustępując jedynie gigantom, takim jak Stany Zjednoczone i Chiny. Oznacza to, że na poziomie europejskim francuscy naukowcy należą do najbardziej płodnych i wpływowych w tej dziedzinie.

Francja zajmuje trzecie miejsce na świecie pod względem liczby badaczy zajmujących się sztuczną inteligencją. Dzięki intensywnym działaniom edukacyjnym ponad 40 tys. osób rocznie we Francji zdobywa wykształcenie lub szkolenie w zakresie AI. Ambicją rządu jest osiągnięcie poziomu 100 tys. przeszkolonych osób rocznie. Ponadto ponad 4 tys. specjalistów i naukowców w dziedzinie sztucznej inteligencji pracuje w instytucjach badawczych – to rezultat programów przyciągania talentów (także z zagranicy) oraz tworzenia nowych etatów naukowych w ramach narodowej strategii.

Liczba francuskich startupów AI wzrosła z około 180 w 2016 roku do 435 w 2019 roku, a następnie do ponad 600 w 2023 roku. Obecnie ich liczba przekroczyła już 1000, co oznacza podwojenie w ciągu zaledwie trzech lat. Połowa z tych firm ma siedzibę w regionie paryskim, który – obok Londynu – stał się największym hubem AI w Europie. Francuskie startupy są też coraz lepiej finansowane: w 2022 roku pozyskały łącznie 3,2 mld euro kapitału, a w wymagającym otoczeniu roku 2024 – kolejne 1,9 mld euro (więcej zebrały tylko spółki z Wielkiej Brytanii). Już w 2021 roku w startupach AI we Francji pracowało 13,5 tys. osób, a kolejne ~70 tys. miejsc pracy powstało pośrednio.

Sztuczna inteligencja była głównym motorem inwestycji w sektorze nowych technologii we Francji – odpowiadała za 27% całkowitego finansowania pozyskanego przez lokalne startupy. Jak podkreślono w raporcie French AI Report 2024, Paryż stał się globalnym centrum AI m.in. dzięki obecności czołowych szkół inżynierskich, systemowi ulg podatkowych wspieranych przez państwo oraz obecności międzynarodowych firm technologicznych, takich jak Google, Meta czy OpenAI.

Francja stała się także europejskim liderem w przyciąganiu zagranicznych inwestycji w AI. Od ponad pięciu lat zajmuje pierwsze miejsce w Europie pod względem liczby projektów AI finansowanych z kapitału zagranicznego – co potwierdza m.in. barometr EY. Globalne koncerny chętniej niż w innych krajach regionu lokują we Francji swoje centra badawczo-rozwojowe. Europejskie oddziały AI utworzyły tu m.in. Google (DeepMind), Meta (FAIR), IBM, Microsoft, Samsung, SAP, Cisco, Fujitsu, Uber oraz – co znamienne – OpenAI. Obecność tych gigantów oznacza nie tylko napływ inwestycji i transfer know-how, ale również dodatkowy prestiż, który wzmacnia cały ekosystem.

Do najbardziej spektakularnych osiągnięć należy fakt, że duże modele językowe (LLM) były współtworzone lub trenowane we Francji. Przykładem są modele LLaMA 2 i LLaMA 3 opracowane przez Meta przy znaczącym udziale paryskiego laboratorium FAIR, a także model Mistral 7B – głośny, otwartoźródłowy LLM stworzony przez francuski startup Mistral AI i trenowany na lokalnej infrastrukturze – na jego bazie został opracowany polski Bielik.

Wszystkie te dane potwierdzają, że Francja stała się europejskim liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji. Dysponuje najnowocześniejszym zapleczem badawczym, dynamicznie rozwijającym się rynkiem startupów, a także cieszy się zaufaniem inwestorów i firm globalnych. W opublikowanym Globalnym Indeksie AI Francja awansowała w 2024 roku do ścisłej światowej czołówki, zajmując 5. miejsce na świecie. Taka pozycja to efekt świadomej strategii i konsekwentnie realizowanych działań od 2018 roku.

AI Action Summit 2025

AI Action Summit, który odbył się w lutym 2025 roku w Paryżu, symbolicznie zaznaczył zmianę światowej narracji wokół sztucznej inteligencji – z debaty o ryzykach na rzecz konkretnych działań stymulujących rozwój. Prezydent Emmanuel Macron przedstawił pełną optymizmu wizję możliwości, akcentując potrzebę mobilizacji nowych zasobów finansowych, ludzkich i instytucjonalnych.

Podczas szczytu ogłoszono pozyskanie zobowiązań inwestycyjnych o łącznej wartości ponad 109 mld euro na rozwój sektora AI w najbliższych latach. Kwota ta obejmuje zarówno środki publiczne, jak i prywatne. Przykładowo, Zjednoczone Emiraty Arabskie zadeklarowały inwestycje w wysokości 50 mld euro na budowę kampusów i centrów obliczeniowych we Francji. Kanadyjski Brookfield Asset Management ogłosił, że zainwestuje 20 miliardów euro w rozwój infrastruktury sztucznej inteligencji we Francji do 2030 roku. Z kolei francuski państwowy bank inwestycyjny Bpifrance zapowiedział przeznaczenie 10 mld euro do 2029 roku na inwestycje bezpośrednie i pośrednie w spółki zajmujące się AI – od startupów po producentów komponentów i infrastrukturę obliczeniową.

Uruchomiono również fundusz Current AI Fund – niezależny fundusz, który ma przeznaczyć 2,5 mld euro na projekty AI realizowane w interesie publicznym. Francja planuje także aktywne uczestnictwo w programach unijnych, takich jak EU AI Champions – konsorcjum kierowane przez fundusz General Catalyst, które ma zainwestować 150 mld euro w europejski sektor AI. Macron promował również kluczowe atuty Francji, takie jak dostęp do taniej, czystej energii jądrowej – kontrastując je z „węglowym” podejściem USA („drill, baby, drill”).

Prezydent Francji podkreślił również, że inwestycja w ludzi jest równie ważna jak inwestycja w technologię – rozwój AI ma służyć poprawie jakości życia („AI au service de l’humanité”) i powinien iść w parze z edukacją społeczeństwa, by każdy mógł korzystać z możliwości, jakie oferuje ta technologia. Francja chce również podwoić liczbę specjalistów AI do 2030 roku – celem jest kształcenie do 100 tys. nowych specjalistów rocznie.

Kolejnym kluczowym elementem strategii ogłoszonej podczas szczytu są inwestycje w badania i rozwój (B+R). Macron zapowiedział zwiększenie nakładów na badania podstawowe (finansowane m.in. przez agencję ANR), badania stosowane oraz infrastrukturę obliczeniową. Planowane są nowe centra danych i laboratoria AI, a także programy łączące uniwersytety z przemysłem. Inicjatywa centrów doskonałości („IA Clusters”) z programu France 2030 ma przekształcić francuskie uczelnie w międzynarodowe huby AI, tworząc sieć centrów doskonałości rozsianych po całym kraju.

Francja konsekwentnie akcentuje też potrzebę etycznego i zrównoważonego rozwoju AI. Macron zaznaczył, że kraj chce przewodzić pracom nad energooszczędną, transparentną i społeczną sztuczną inteligencją, co jest spójne z jej przewagą w postaci zielonej energii elektrycznej. Finansowanie kierowane będzie m.in. na rozwój wyjaśnialnej AI (XAI), transparentnej i stosowanej w obszarach o wysokiej wartości społecznej – takich jak zdrowie, edukacja czy środowisko. Końcowa deklaracja szczytu, podpisana przez 61 państw, podkreśla potrzebę rozwoju AI służącej ludziom i planecie, promując globalną współpracę oraz różnorodność.

Kluczowe działania prowadzące do sukcesu Francji

Na podstawie powyższej analizy można zidentyfikować najważniejsze decyzje i działania, które umożliwiły Francji osiągnięcie pozycji lidera sztucznej inteligencji w Europie:

Wczesne przyjęcie strategii i znaczące finansowanie publiczne: Francja jako jeden z pierwszych krajów w Europie przyjęła kompleksową strategię rozwoju AI i przeznaczyła znaczne środki publiczne na jej realizację – miliardy euro na badania, edukację i wsparcie biznesu. Długoterminowe finansowanie zapewniło stabilność projektów B+R i zachęciło sektor prywatny do inwestycji uzupełniających (mechanizm 1 euro prywatne + 1 euro publiczne).

Polityczne przywództwo i wysokie zaangażowanie władz: Osobiste zaangażowanie prezydenta i rządu nadało całej strategii prestiż i dynamikę. AI stała się tematem polityki państwowej najwyższego szczebla, co zwiększyło jej widoczność i przyciągnęło uwagę talentów oraz inwestorów.

Budowa centrów doskonałości i sieci współpracy: Utworzenie wyspecjalizowanych instytutów 3IA oraz późniejszych klastrów AI pozwoliło skupić rozproszone ośrodki badawcze wokół wspólnych celów. Lokalne ekosystemy, powiązane z regionalnymi uczelniami i firmami, rozwijały się w wyspecjalizowanych dziedzinach (np. zdrowie, transport, środowisko). Sieć tych ośrodków ułatwia dziś wymianę wiedzy i współpracę, również na poziomie międzynarodowym – np. poprzez bilateralne programy z Niemcami i Japonią.

Rozwój talentów i zatrzymanie drenażu mózgów: Francja postawiła na rozwój kapitału ludzkiego, zwiększając limity przyjęć na studia AI, oferując prestiżowe granty i katedry dla powracających naukowców oraz konkurencyjne warunki pracy dla młodych badaczy. Dzięki temu udało się zatrzymać odpływ talentów i zapewnić dopływ wykwalifikowanych specjalistów do firm i laboratoriów.

Wsparcie przedsiębiorczości i komercjalizacji innowacji: Francja stworzyła środowisko sprzyjające zakładaniu i rozwojowi startupów AI. Połączenie instrumentów finansowych (Bpifrance, ulgi podatkowe), infrastruktury (kampusy, superkomputery) i inicjatyw networkingowych (La French Tech) umożliwiło dynamiczny rozwój młodych firm. Rząd odegrał rolę katalizatora – łącząc startupy z przemysłem, wspierając zamówienia publiczne oraz promując francuskie innowacje na arenie międzynarodowej.

Otwartość na świat i budowa wizerunku centrum AI: Francja aktywnie przyciągała inwestycje zagraniczne i zachęcała globalnych graczy do lokowania swoich centrów R&D na jej terytorium. Udało się to m.in. dzięki potencjałowi naukowemu, dostępności talentów i przyjaznej polityce. Obecność takich firm jak Google, Meta czy OpenAI wywołała pozytywny efekt przyciągając kolejnych specjalistów, partnerów i inwestorów. Równolegle Francja angażowała się w europejskie inicjatywy – m.in. współtworząc wytyczne etyczne UE dotyczące AI i uczestnicząc w sieci centrów doskonałości AI finansowanych z funduszy unijnych.

Podsumowując: sukces Francji w dziedzinie AI to efekt skoordynowanych, długofalowych działań – odważnej strategii z odpowiednim finansowaniem, budowy ekosystemu łączącego naukę i biznes, inwestycji w ludzi oraz umiędzynarodowienia krajowych inicjatyw. Te elementy złożyły się na przewagę konkurencyjną, dzięki której Francja znajduje się dziś w ścisłej światowej czołówce i stanowi punkt odniesienia dla innych krajów w rozwoju sztucznej inteligencji.

Rekomendacje dla Polski – jak dołączyć do europejskich liderów AI

Mimo rosnącej świadomości znaczenia sztucznej inteligencji, Polska wciąż nie wykorzystuje w pełni swojego potencjału. Aby dogonić europejskich liderów, takich jak Francja, potrzebne są skoordynowane i długofalowe działania na wielu poziomach. Na podstawie francuskich doświadczeń można sformułować następujące rekomendacje dla Polski.

1. Przyjąć długofalową, narodową strategię AI z silnym mandatem politycznym

Francja już w 2018 roku ogłosiła strategię „AI for Humanity”, która od początku miała rangę priorytetu państwowego. Prezydent Emmanuel Macron nadał jej polityczną wagę, wielokrotnie podkreślając znaczenie AI zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej – m.in. jako współprzewodniczący globalnych inicjatyw (np. GPAI). Raport matematyka Cédrica Villaniego, choć nieformalny, stał się fundamentem francuskiej polityki AI. Villani, jako deputowany i doradca rządu, pełnił kluczową rolę w pierwszej fazie wdrażania strategii i do dziś pozostaje jej etycznym rzecznikiem.
Rekomendacja: Należy przyjąć zaktualizowaną, międzyresortową strategię AI do 2030 roku, z wyraźnym osadzeniem w planie rozwoju gospodarczego. Potrzebny jest także wyraźny lider, koordynator krajowy na wzór francuski. Naturalnym autorytetem mógłby być prof. Piotr Sankowski. Strategia powinna mieć polityczne wsparcie na najwyższym szczeblu – np. prezydenta lub premiera – co zapewni jej odpowiednią rangę i trwałość.

2. Zapewnić znaczące i stabilne finansowanie publiczne

Francja zainwestowała ponad 3 mld euro w latach 2018–2024, a kolejne środki są już zadeklarowane do 2030 roku.
Rekomendacja: Polska powinna znacząco zwiększyć skalę inwestycji publicznych – np. poprzez PFR, NCBR i środki z KPO. Warto wprowadzić mechanizm 1:1 – każda złotówka zainwestowana przez sektor prywatny powinna być współfinansowana przez państwo. Potrzeba kilku miliardów złotych w horyzoncie 5–10 lat, obejmujących zarówno badania podstawowe, jak i rozwój rynkowy. Stabilność i myślenie długoterminowe pozwoli przyciągnąć polskich badaczy z czołowych ośrodków zagranicznych.

3. Stworzyć sieć centrów doskonałości AI i rozwijać zasoby HPC

Francja stworzyła cztery interdyscyplinarne instytuty 3IA oraz sieć regionalnych klastrów, łączących naukę, przemysł i startupy.
Rekomendacja: Polska powinna utworzyć co najmniej 2–3 instytuty (np. Warszawa, Wrocław, Kraków), powiązane z infrastrukturą HPC. Przykładem może być rozwój Instytutu IDEAS z filiami regionalnymi. Kluczowe jest ukierunkowanie ich na konkretne zastosowania i współpracę z sektorem prywatnym.

4. Inwestować w rozwój talentów – edukacja i przyciąganie specjalistów

Francja podwoiła liczbę absolwentów kierunków AI i stworzyła programy zachęt dla zagranicznych ekspertów.
Rekomendacja: Polska potrzebuje programu „AI Talenty” – stypendiów, grantów, uproszczonych procedur wizowych oraz wsparcia dla doktorantów. Modernizacja programów studiów i wyższe stypendia są niezbędne, by zatrzymać młodych naukowców w kraju.

5. Ułatwić dostęp do danych i promować „data commons”

Francja uruchomiła m. in. Health Data Hub i wspierała tworzenie sektorowych spółdzielni danych.
Rekomendacja: Polska powinna udostępnić dane publiczne (NFZ, GUS, środowiskowe) w ustrukturyzowany sposób – dla naukowców, startupów i MŚP. Szczególny potencjał leży w danych medycznych, które mogą poprawić jakość ochrony zdrowia i stać się naszą przewagą konkurencyjną.

6. Wspierać startupy AI przez fundusze, inkubatory i piaskownice regulacyjne

We Francji AI to 30% rynku VC. Bpifrance uruchomił miliardowe fundusze, a Station F i French Tech Visa ułatwiły rozwój startupów.
Rekomendacja: Polska powinna zwiększyć finansowanie przez PFR Ventures i NCBR, uruchomić AI Inkubatory oraz stworzyć piaskownice regulacyjne – z udziałem UODO, KNF i instytucji sektorowych.

7. Zbudować kompetencje AI w administracji i sektorach publicznych

Francja wdraża AI w zdrowiu, obronności i administracji publicznej.
Rekomendacja: Polska powinna opracować strategie sektorowe (zdrowie, edukacja, energetyka) oraz rozpocząć pilotaże AI w urzędach – np. chatboty, predykcja nadużyć, automatyzacja analiz. Skupić się na niszach, w których możemy osiągnąć najwyższą wartość dodaną (ochrona zdrowia, rolnictwo, leśnictwo, przemysł obronny, gamedev).

8. Rozwijać AI godną zaufania, transparentną i społeczną

Francja inwestuje w wyjaśnialną AI (XA), etykę i zrównoważony rozwój AI.
Rekomendacja: Polska powinna włączyć etykę i bezpieczeństwo AI do programów badawczych. Powstałe niedawno Centrum Wiarygodnej AI przy Politechnice Warszawskiej to doskonały przykład – powinno otrzymać większe wsparcie i status strategicznego ośrodka. Rozwój tej gałęzi technologii wzmocni zaufanie społeczne do sztucznej inteligencji.

9. Uruchomić program edukacji społecznej o AI

Francja realizuje program „Kawiarenki AI”, który ma docelowo objąć 2 mln obywateli.
Rekomendacja: Polska powinna uruchomić program „AI dla obywatela” np. w świetlicach. Program ten obejmowałby warsztaty, zasoby edukacyjne i kampanie informacyjne. Należy wprowadzić podstawy AI do szkół, działać poprzez świetlice, domy kultury i samorządy. AI musi być zrozumiała, akceptowana i postrzegana jako wspólna szansa.

10. Aktywnie uczestniczyć w unijnych i globalnych inicjatywach AI

Francja zorganizowała ogólnoświatowe wydarzenie AI Action Summit.
Rekomendacja: Polska powinna zwiększyć obecność w inicjatywach UE i ONZ – zabiegać o lokalizację AI hubów, promować rodzimych ekspertów i organizować wydarzenia (np. międzynarodowy hackathon autonomicznych dronów), które budują markę Polski jako innowatora.

Podsumowanie końcowe

Polska ma wszystko, czego potrzeba – utalentowanych inżynierów, dynamiczny sektor IT i dobre uczelnie. Brakuje jednak skali, odwagi i spójnej strategii. Czas na ambitną, aktywną politykę państwa, która zbuduje nowoczesny ekosystem AI i zatrzyma talenty w kraju. Jeśli podejmiemy zdecydowane działania, Polska może nie tylko nadrobić dystans, ale stać się pełnoprawnym uczestnikiem europejskiego wyścigu o przyszłość – jako twórca innowacji, a nie tylko ich odbiorca.

Źródła

[i] France AI Strategy Report
https://ai-watch.ec.europa.eu/countries/france/france-ai-strategy-
report_en#:~:text=The%20network%20of%20interdisciplinary%20AI,additional%20euro%20
of%20state%20funding

[ii] The CNRS aims to attract the AI talent of tomorrow
https://www.cnrs.fr/en/update/cnrs-aims-attract-ai-talent-
tomorrow#:~:text=The%20National%20Strategy%20for%20Artificial,total%20of%20over%20
%E2%82%AC3%20billion

[iii] French National Intelligence Research Program
https://www.inria.fr/en/french-national-artificial-intelligence-research-program

[iv] La stratégie nationale pour l’intelligence artificielle
https://www.economie.gouv.fr/actualites/strategie-nationale-intelligence-
artificielle#:~:text=%2A%20l%E2%80%99IA%20embarqu%C3%A9e%2C%20c%27est,les%
20mod%C3%A8les%20g%C3%A9ants%20de%20langage

[v] France 2030
https://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/fr/france-2030-l-ia-comme-un-accelerateur-
et-un-differentiateur-d-innovation-
96213#:~:text=La%20SNIA%20renforce%20de%20mani%C3%A8re,formation%20initiale%2
C%20l%27alternance%20et%20la

[vi] Mapping France AI Ecosystem
https://frenchtechjournal.com/mapping-frances-ai-
ecosystem/#:~:text=France%20has%20at%20least%20502,million%20for%20all%20of%202
020

[vii] Make France An AI Powerhouse
https://www.elysee.fr/admin/upload/default/0001/17/d9c1462e7337d353f918aac7d654b896b
77c5349.pdf#:~:text=exceed%02ing%201%2C000%20companies,France%20leads%20ahe
ad%20of%20the

[viii] French Tech Templin
https://lafrenchtech.gouv.fr/en/programme/french-tech-trempli

[ix] Safran buys AI firm Preligens
https://www.reuters.com/markets/deals/safran-buys-ai-firm-preligens-220-million-euros-
2024-09-02/

[x] French AI Report 2024
https://sifted.eu/articles/france-ai-investment-startups-uk-germany

[xi] France AI Action Summit 2025 https://www.csis.org/analysis/frances-ai-action-
summit#:~:text=dozen%20heads%20of%20state%2C%20from,over%20the%20next%20few
%20years