Autor: Tomasz Smura

Pułaski Policy Paper nr 3, 2021, 24 marca 2021 r.

W pierwszym kwartale 2021 r.  chińskie media poinformowały o kolejnych sukcesach w zakresie modernizacji Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, jak np. zwodowanie w stoczni Hudong–Zhonghua Szanghaju trzeciego helikopterowca Typ 075[1] oraz wejściu do służby drugiego niszczyciela Typu 055.[2] Zapowiedziano także ukończenie w najbliższych miesiącach budowy trzeciego chińskiego lotniskowca^[3]. Na początku br. weszły w życie również nowe przepisy mające usprawnić proces pozyskiwania uzbrojenia w Chinach.[4] Wpisuje się to w zapowiedziane w październiku 2020 r. na V plenum 19. Komitetu Centralnego Komitetu Partii Chin  przyśpieszenie procesu reform i modernizacji ChALW, tak, aby stała się nowoczesnymi siłami zbrojnymi na stulecie ich utworzenia w 2027 roku[6].

Również opublikowana na początku września 2020 r. nowa edycja ukazującego się od 2000 r. raportu Departamentu Obrony dla Kongresu pt. Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China 2020 w dosyć alarmistycznym tonie informowała o postępach w modernizacji chińskich sił zbrojnych   (wskazując m.in. na przewagę Chin w zakresie wielkości floty, konwencjonalnych pocisków balistycznych i manewrujących bazowania lądowego oraz zintegrowanej obrony przeciwlotniczej).[7] Dokument ten oczywiście wpisywał się w asertywne podejście administracji Donalda Trumpa do relacji z Chińską Republiką Ludową, które znalazło wyraz w najważniejszych dokumentach strategicznych (Narodowa Strategia Bezpieczeństwa, Narodowa Strategia Obrony), wypowiedziach jej członków oraz działaniach Waszyngtonu (m.in. cła i naciski mające na celu zmniejszenie deficytu handlowego w relacjach z ChRL, obostrzenia nakładane na chińskie firmy działające w USA czy presja na sojuszników ws. ograniczenia współpracy z Pekinem w dziedzinach wrażliwych). Niemniej pierwsze tygodnie urzędowania nowej administracji Joe Bidena i wypowiedzi jej członków wskazują, że w zakresie polityki Stanów Zjednoczonych wobec Chin należy się spodziewać w dużej mierze kontynuacji i również demokratyczna administracja Bidena postrzega obecnie Chiny, jako najważniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa i interesów USA w skali globalnej oraz państwo dążące do ograniczenia i wyparcia amerykańskich wpływów w regionie Azji i Pacyfiku i innych regionach świata.[8]Środkiem do tego mają być m.in. nowoczesne siły zbrojne.

Niezależnie od oceny faktycznych motywów i działań chińskich władz na arenie międzynarodowej należy wskazać na rzeczywiście szybko rosnący rozwój zdolności Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, choć osiągnięcie  stawianych chińskich siłom zbrojnym celów wciąż jeszcze jest kwestią odległą.

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza, licząc ponad 2 mln żołnierzy, pozostaje największymi liczebnie siłami zbrojnymi na świecie. Składa się na nie pięć rodzajów sił zbrojnych, tj. wojska lądowe, marynarka wojenna, lotnictwo, siły rakietowe i strategiczne siły wsparcia. Według przyjętej w 2015 r. struktury siły zbrojne Chin zgrupowane są w pięciu tak zwanych „teatrach operacyjnych” (wcześniej było to siedem regionów wojskowych). Nadzór nad Chińską Armią Ludowo-Wyzwoleńczą pełni będąca formalnie departamentem Komitetu Centralnego KPCh i złożona – poza przewodniczącym – z najwyższych rangą dowódców wojskowych siedmioosobowa Centralna Komisja Wojskowa, na której czele stoi Przewodniczący ChRL Xi Jinping. Podlegają jej merytoryczne departamenty, biura i komisje, a następnie wspomniane teatry operacyjne, rodzaje sił zbrojnych, szkoły wojskowe i organizacje paramilitarne, jak Ludowa Policja Zbrojna czy straż przybrzeżna.[9]

Zgodnie z chińską Białą Księgą z 2019 r. celem obrony narodowej (a więc również sił zbrojnych) jest:

• odstraszyć i odeprzeć agresję;
• zapewnić bezpieczeństwo polityczne oraz bezpieczeństwo obywateli oraz stabilność społeczną;
• przeciwstawiać się i powstrzymać „niepodległość Tajwanu”;
• zwalczyć zwolenników ruchów separatystycznych takich jak “niepodległość dla Tybetu” i utworzenia “Wschodniego Turkiestanu”;
• chronić narodową suwerenność, jedność, integralność terytorialną i bezpieczeństwo;
• chronić morskie prawa i interesy Chin;
• chronić interesy bezpieczeństwa Chin w przestrzeni kosmicznej, domenie elektromagnetycznej i cyberprzestrzeni;
• chronić interesy Chin za granicą;
• wspierać zrównoważony rozwój kraju.[10]

Oprócz ogólnych celów charakterystycznych dla tego typu dokumentów wielu państw, wyróżniają się tu  kwestie bardziej szczegółowe (powstrzymanie niepodległości Tajwanu, ochrona interesów morskich), których znaczenie Chiny chciały szczególnie podkreślić. Chińska strategia obronna oparta jest z kolei na tzw. obronie aktywnej, co oznaczać ma strategiczną obronę z użyciem środków ofensywnych na szczeblu operacyjnym i taktycznym.[11]

Priorytety modernizacyjne

Podstawowym celem modernizacji postawionym przez Przewodniczącego ChRL jest uczynienie ChALW do 2049 siłami zbrojnymi “światowej klasy,” co według opinii Pentagonu oznaczać ma siły zbrojne równe, a w niektórych przypadkach przewyższające, zdolnościami Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych i innych państw postrzeganych przez Pekin jako zagrożenie.[12] Do tego czasu chińskie siły zbrojne zrealizować mają dwa cele pośrednie:

1. do roku 2020 osiągnąć mechanizację ze znacząco zwiększoną informatyzacją i wydatnie poprawionymi zdolnościami strategicznymi,

2. do 2035 wszechstronnie rozwinąć teorię wojskową, strukturę organizacyjną, personel wojskowy, uzbrojenie i wyposażenie i zasadniczo zakończyć modernizację obrony narodowej i wojska.[13]

Jak wskazano powyżej V plenum 19. Komitetu Centralnego Komitetu Partii Chin postawiło ChALW jeszcze jedno zadanie – zwiększenie zintegrowanego rozwoju w zakresie mechanizacji, informatyzacji i ucyfrowienia (intelligentization), całościowo wzmacniając system szkolenia i przygotowań.[14]

Nakłada się to na polityczny cel “wielkiego odrodzenia narodu chińskiego,” który jest interpretowany jako obejmujący m.in. zjednoczenie wszystkich ziem chińskich, czyli przede wszystkim włączenie Tajwanu do ChRL, i rewizję istniejącego porządku[15] z dominującą pozycją USA.  Narzędziem do realizacji tych celów wydaje się być właśnie ChALW.

Wojska Lądowe

Wojska lądowe są największym rodzajem sił zbrojnych. 915 tys. żołnierzy w jednostkach bojowych zgrupowanych jest w 13 grupach armii złożonych z 78 brygad ogólnowojskowych o charakterze lekkim, średnim i ciężkim (analogicznie do Sił Zbrojnych USA) liczących po ok. 5 tys. żołnierzy. W skład każdej grupy armijnej wchodzi też 6 brygad wsparcia i zabezpieczenia (artylerii, obrony przeciwlotniczej, lotnictwa, sił specjalnych, inżynieryjnych i obrony przeciwchemicznej). Brygady ogólnowojskowe składają się z ogólnowojskowych batalionów, które charakteryzować się mają dużym stopniem samodzielności.[16]

W ocenie Departamentu Obrony USA Armia ChALW “kontynuuje przemianę w nowoczesne, mobilne i dysponujące efektywnymi zdolnościami rażenia przeciwnika [wojska,] wdrażając unowocześnione systemy bojowe i komunikacji i wzmacnia zdolności do prowadzenia kompleksowej wspólnej operacji z użyciem różnych rodzajów sił zbrojnych.” Niemniej wyzwania modernizacyjne w chińskich  wojskach lądowych wciąż pozostają znaczące. W jednostkach piechoty występują obok siebie przestarzałe platformy z lat 60. XX w. i najnowocześniejsze w regionie systemy uzbrojenia. Podobna sytuacja występuje w pododdziałach pancernych, które złożone są z szeregu nienowoczesnych czołgów[17] (w służbie pozostaje np. wciąż ok 1500 czołgów rodziny Typ 59, będących chińską wersją radzieckiego T-54) i zmodernizowanych czołgów podstawowych III generacji (np. ok. 1100 czołgów Typ 99 o porównywalnych zdolnościach do nowoczesnych czołgów zachodnich). Ogólnie z około 5500 czołgów podstawowych do generacji III kwalifikuje się ok 3500 maszyn – wśród pozostałych dominują natomiast przestarzałe konstrukcje generacji I. Natomiast wśród niemal 6000 chińskich bojowych wozów piechoty ponad połowę stanowią konstrukcje nowoczesne, niemniej w służbie pozostaje jeszcze np. ponad 1000 pojazdów Typ 86, czyli chińskiej kopi radzieckiego BWP-1.[18]

Zatem pomimo dużych ambicji i zdolności technologicznych chińskiego przemysłu zbrojeniowego, Chiny wydają się mieć nadal pewne trudności z pozyskiwaniem i wprowadzaniem do linii nowych platform, co oczywiście również wynika z wielkości i ogromnych potrzeb wojsk lądowych. Natomiast w zakresie nowych zdolności Chiny wprowadzają do linii lekkie czołgi Typ-15 z działem 105 mm, nowe bezzałogowe statki powietrzne czy śmigłowce transportowe Z-20, zwiększając mobilność wojsk aeromobilnych.[19]

Marynarka Wojenna

Obecnie chińska marynarka dysponuje największą na świecie flotą okrętów nawodnych i podwodnych liczącą 350 jednostek, w tym 130 jednostek dużych należących klas lotniskowiec, niszczyciel czy fregata. Chińskiej marynarce podlega też lotnictwo morskie i Korpus Piechoty Morskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Jest ona podzielona na trzy floty – Morza Północnego, Morza Wschodniego i Morza Południowego, które podległe są dowództwom teatrów operacyjnych (odpowiednio – północnemu, wschodniemu i południowemu). Flotom podlegają flotylle okrętów nawodnych i podwodnych, brygady lotnictwa morskiego oraz bazy morskie.[20]

W zakresie modernizacji marynarki wojennej Chiny intensywnie zastępują starsze jednostki nowocześniejszymi, dysponującymi coraz szerszymi zdolnościami w zakresie zwalczania celów nawodnych i podwodnych oraz obrony przeciwlotniczej. Chińczycy intensywnie rozbudowują też zdolności precyzyjnego rażenia celów lądowych przy pomocy pocisków manewrujących. Systematycznie wzrastają też chińskie możliwości w zakresie projekcji siły. W 2012 r. Chiny wprowadziły do służby swój pierwszy lotniskowiec, będący wyremontowaną radziecką jednostką typu Kuzniecow,  a w 2019 r. weszła do służby zbudowana już w całości w Chinach kopia tego okrętu. Na tym jednak nie skończyły się chińskie ambicje, gdyż zgodnie z założeniami do 2023 r. wejść ma do służby druga(a pierwsza według własnego projektu) samodzielnie zbudowana przez chińczyków jednostka tej klasy. Jak wspomniano Chiny zwodowały też w ostatnim czasie trzeci helikopterowiec typu Yushen (Typ 075) o wyporności ok. 35 tys. ton (a więc mniejszych jedynie od amerykańskich okrętów Wasp i America). Każdy z okrętów może przyjąć na pokład 28 śmigłowców (transportowych – Z-20 i do zwalczania okrętów podwodnych – Ka27/28), a na wyposażeniu ma m.in. systemy przeciwlotnicze krótkiego zasięgu HHQ-10. Chińskie zdolności desantowe uzupełni też 8 okrętów amfibijnych Yuzhao (Typ 071) o wyporności 25 tysięcy ton, z których 6 weszło już do służby.[21]

Wśród pozostałych wchodzących do służby nowych jednostek dominują nowoczesne wielozadaniowe platformy dysponujące zdolnościami przeciwokrętowymi, przeciwlotniczymi i w zakresie poszukiwania i zwalczania okrętów podwodnych. W sierpniu 2020 r. zwodowany został 8 krążownik rakietowy Renhai (Typ 055), choć do służby weszły na razie tylko dwa z nich (numery burt 101[22] i 102).[23] Okręt ma ok.13 000 ton wyporności i, mając na pokładzie 112 komór uzbrojenia (vertical launch systems – VLS), dysponuje szerokim wachlarzem uzbrojenia – przeciwokrętowymi pociskami manewrującymi (YJ-18A o zasięgu do ok. 500 km), systemami obrony przeciwlotniczej (z pociskami dalekiego zasięgu – HHQ-9B, średniego zasięgu – HHQ-16B oraz krótkiego zasięgu – HHQ-10) oraz systemami do zwalczania okrętów podwodnych,[24] a w przyszłości też balistycznymi pociskami przeciwokrętowymi i pociskami manewrującymi przeznaczonymi do atakowania celów lądowych.[25] W tym samym czasie zwodowano również 25. niszczyciel Luyang III (Typ 052D), o wyporności 7500 ton, z 64 VLS, w których – podobnie jak w przypaku Typ 055 – jest w stanie przenosić szeroką gamę pocisków manewrujących, przeciwlotniczych i rakietotorped do zwalczania okrętów podwodnych.[26] Do służby weszło już ok. 16 okrętów tego typu. W 2019 r. chińska marynarka odebrała 30 fregatę Jiangkai II (Typ 054A), która prawdopodobnie zamknie tę serię okrętów i otworzy proces prac nad ich następcami.  Fregaty te mają po ok 4000 ton wyporności i 32 VLS.[27] Całość chińskiej floty nawodnej uzupełniają  72 korwety Typ 056A, które wszystkie  weszły już do służby.[28] Tym samym w zakresie modernizacji chińskiej sił nawodnych chińskiej marynarki wojennej postęp jest imponujący. Warto zwrócić uwagę, że w samym 2019 r. chińskie stocznie zwodowały 10 krążowników i niszczycieli.

W obszarze okrętów podwodnych do 4 nosicieli międzykontynentalnych pocisków balistycznych z napędem atomowym (SSBN) typu Jin (Typ 094) i 6 napędzanych atomowo podwodnych okrętów „myśliwskich” (SSN) Shang I i Shang II (Typ 093/093A)  dołączyły 2 kolejne  kolejne SSBN. Okręty te uzbrojone są w 12 pocisków JL-2 o zasięgu 7400 km.[29]

Według departamentu obrony Chiny uruchamiają też pracę nad nowym typem podwodnych nosicieli pocisków nuklearnych (Typ 096), co miałoby zwiększyć ich liczbę w chińskiej marynarce do 8, oraz okrętem podwodnym z napędem atomowym zdolnym do wystrzeliwania pocisków przeciwokrętowych i manewrujących (Typ 095). Niemniej również pozostające w służbie okręty mają szerokie zdolności w zakresie zwalczania okrętów nawodnych, gdyż 8 z 12 chińskich okrętów typu KILO uzbrojonych jest w rosyjskie pociski manewrujące SS-N-27 (o zasięgu ponad 200 km), natomiast chińskie okręty typu Song, Yuan i Shang zostaną wyposażone w najnowsze chińskie pociski przeciwokrętowe YJ-18 (będące najprawdopodobniej kopią pocisków rodziny SS-N-27). W przyszłości chińskie podwodne, podobnie jak nawodne, prawdopodobnie nabędą również szersze zdolności do rażenia celów lądowych przy pomocy pocisków manewrujących.[30]

Klasy/typy okrętów	W służbie	W odbiorze	W budowie
Lotniskowce	2		1 (wejście do służby 2023)
Okręt destantowy Yushen (Typ 075 LHA)		3
Okręt desantowy Yuzhao (Typ 071)	6	2
SSBN tyouJin	6
Krążownik Typu 055	2	6
Niszczyciele Typu 054D	ok. 16	9
Fregaty Typu 054A	30
Korwety Typu 056	72

Tab.1 Wybrane klasy i typy okrętów wprowadzanych do Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Siły Powietrzne

Liczące ok. 2500 samolotów Siły Powietrzne ChALW przez wiele lat były zapóźnione i uzależnione od zagranicznych dostawców, niemniej coraz szybciej nadrabiają technologiczny dystans w stosunku zarówno do Rosji, jak i państw Zachodu. Według założeń chińskie siły powietrzne mają mieć zdolności zarówno defensywne, jak i ofensywne, w tym zdolności do projekcji siły na dalekich dystansach.[31]

Obecnie chińskie siły powietrzne są wyposażone w ponad 800 myśliwców, ponad 600 samolotów uderzeniowych i ok. 120 bombowców. Z tego jednak ponad 600 myśliwców stanowią wciąż maszyny J-7 fishbed i J-8 finback, czyli chińskie kopie samolotu MiG-21 – radzieckiej maszyny wprowadzonej do służby w latach 50. XX w., niemającej szans na zwycięstwo w walce powietrznej z jakąkolwiek obecnie używaną zachodnią konstrukcją. Dalsze 170 maszyn stanowią względnie nowoczesne, choć również ustępujące zachodnim myśliwcom, Su-27 Flanker i ich chińskie kopie J-11. W 2015 roku Chiny zdecydowały się zakupić 24 nowoczesne rosyjskie myśliwce Su-35, jednak dopiero szersze wprowadzenie samolotów 5. generacji J-20 może wyraźniej zmienić obraz chińskiego lotnictwa myśliwskiego. Podobnie prezentuje się kształt jednostek bombowych opartych na chińskich wersjach rozwojowych radzieckich bombowców Tu-16 (produkowanych przez chiński przemysł lotniczy pod oznaczeniem H-6). Chińskie lotnictwo uderzeniowe opiera się z kolei na rodzimych Chengdu J-10 i JH-7A, o trudnej do określenia faktycznej wartości bojowej oraz około 70 rosyjskich Su-30MKK i ponad 100 J-11B.[32]

Niemniej należy zauważyć systematyczny wzrost zaawansowania technicznego parku chińskich maszyn. Obecnie ok. 800 z 1500 chińskich myśliwców (zarówno przewagi powietrznej, jak i uderzeniowych/wielozadaniowych) może być zaliczona do samolotów 4. generacji. W zakresie samolotów 5. generacji wprowadzane są maszyny J-20 oraz trwają prace nad mniejszymi J-31 na potrzeby eksportowe lub jako samolot bazowania pokładowego na przyszłych chińskich lotniskowcach.[33]

Z kolei niezależnie od “wiekowości” lotnictwa bombowego Chiny starają się utrzymać i wzmocnić wysoką gotowość operacyjną maszyn. Chiny wdrożyły znaczne ilości zmodernizowanych bombowców H-6K mogących przenosić 6 pocisków manewrujących. Wdrożono też wersję H-6J będącą morskim odpowiednikiem wersji K, przenoszącą 6 manewrujących pocisków przeciwokrętowych dalekiego zasięgu YJ-12. W 2019 r. zaprezentowana została kolejna wersją bombowca – H-6N, lepiej przygotowanego do ataków na dalekich dystansach. Jego zmodyfikowany kadłub pozwalać ma na zewnętrzne przenoszenie samolotów bezzałogowych lub pocisków balistycznych wystrzeliwanych z powietrza (ALBM), w tym z głowicami nuklearnymi. Wersja N ma też zdolność tankowania w powietrzu co wydatnie zwiększa jej zasięg w stosunku do innych wersji rozwojowych bombowca. Chiny ogłosiły też prace nad budową zupełnie nowego generacyjnie bombowca w technologii stealth, niemniej jego rozwój zajmie Chinom najprawdopodobniej kilkanaście lat.[34]

Chińczycy rozwijają też cały szereg nowych zdolności. W 2019 r. zaprezentowano wersję samolotu Y-9 przeznaczoną do walki elektronicznej (GX-11). Z kolei w zakresie zdolności do tankowania w powietrzu dotychczasowe samoloty H-6U i ukraińskie Ił-78 wspierać ma przeznaczona do tego celu rozwijana wersja ciężkiego samolotu transportowego Y-20. Szybko postępują prace nad wdrażaniem najbardziej zaawansowanym chińskim samolotem wczesnego ostrzegania KJ-500, który dołączył do wcześniejszych maszyn tego typu KJ-2000 i KJ-200. Wreszcie do lotnictwa  dostarczane są nowe samoloty Y-20, wzmacniając zdolności transportu strategicznego oparte wcześniej na rosyjskich samolotach Ił-76.[35]

W zakresie lotniczych technologii bezzałogowych (UAV) Chiny rozwijają i wprowadzają do służby cały szereg zaawansowanych, często wzorowanych na amerykańskich konstrukcjach, i zdolnych do przenoszenia uzbrojenia bezzałogowców MALE (ang. medium-altitudelong-endurance) i HALE (ang. high-altitudelong-endurance)  takich, jak między innymi: CASC Caihong CH-4 i CH-5, rodzina CAIG Yilong (WingLoong), Tengoen TW328, CAIG Xianglong, SYAC Shendiao czy AVIC Yunying, a modernizowane są Harbin BZK-005. Rozwijane są także futurystyczne UAV o ograniczonej widoczności dla radarów, jak między innymi CASC CH-7, CASIC Tianying, GAIC Yaoying-III, AVIC Anjian i Lijian. Do linii wchodzą też CAIG Xianglong, a rozwijane i modernizowane są Shendiao Harbin BZK-005.[36]

Chiny, w ocenie Departamentu Obrony, posiadają jeden z najbardziej rozbudowanych na świecie systemów obrony przeciwlotniczej oparty na rosyjskich zestawach przeciwlotniczych  dalekiego zasięgu S-300 i ich chińskich kopiach – HQ-9.  Chiny zakupiły także od Rosji nowe zestawy bardziej zaawansowanego kompleksu  S-400 oraz rozwijają wspomniane systemy HQ-9, do wersji HQ-9B, a także mające posiadać zdolności do zwalczania pocisków balistycznych – HQ-19.[37] W lutym 2021 r. Chiny ogłosiły przeprowadzony skutecznie test przechwycenia pocisku balistycznego w środkowej fazie lotu. Miał to być piąty tego typu test począwszy od 2010 roku.[38] W czasie próby testowany był prawdopodobnie system Dong Neng-3, mający również zdolności przeciwsatelitarne.

Wojska Rakietowe

Chińskie Wojska Rakietowe, jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych powstały dopiero w 2015 r., w wyniku przekształcenia 2. Korpusu Artylerii. Niemniej zajmują one bardzo ważne miejsce w strategii obronnej o czym świadczy również duży nacisk na ich modernizację i rozbudowę zdolności zarówno w zakresie pocisków balistycznych i manewrujących wyposażonych w głowice konwencjonalne jak i nuklearne. Chiny, obok dotychczasowych systemów międzykontynentalnych (ang. Intercontinental Ballistic Missile, ICBM)  DF-5/DF-5B (chiń. Dong Feng-5, NATO – CSS-4 Mod 2/3) i DF-4 (CSS-3), wprowadziły pociski na paliwo stałe DF-31/DF-31A (CSS-10 Mod 1/2). Prawdopodobnie rozwijane są też kolejne wersje dotychczas używanych pocisków, jak i kontynuowany jest rozwój zupełnie nowego mobilnego wielogłowicowego systemu DF-41 (CSS-X-20). Według szacunków Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych Chiny w przeciągu pięciu lat będą miały około 200 międzykontynentalnych pocisków balistycznych zdolnych razić terytorium USA, co stanowić będzie dwukrotny wzrost w stosunku do obecnego stanu posiadania.[39]

Z perspektywy państw sąsiedzkich Chin istotniejsze są jednak pociski balistyczne krótkiego zasięgu (ang. Short Range Ballistic Missile, SRBM), których – według szacunków Departamentu Obrony USA – ChRL posiada około 600. Zaliczają się do nich DF-11 (CSS-7, zasięg około 600 km), DF-15 (CSS-6, zasięg około 700-800 km) oraz nowocześniejsze DF-16 (CSS-11) o zasięgu ponad 700 km. Chiny rozwijają także rodzinę pocisków średniego zasięgu (ang. Medium Range Ballistic Missile, MRBM) DF-21 (CSS-5, zasięg około 1500 km) i pośredniego zasięgu (ang. Intermediate Range Ballistic Missile, IRBM) DF-26 (zasięg około 4000 km), których łącznie wprowadzono do użytku około 350. Całość dopełnia około 100 pocisków manewrujących bazowania lądowego (ang. Ground-Launched Cruise Missile, GLCM) CJ-10 o zasięgu 1500 km.[40] Chiny intensywnie testują również broń hipersoniczną (np. pociski Xingkong-2).

Siły Wsparcia Strategicznego

Najnowszy z chińskich rodzajów sił zbrojnych – Siły Wsparcia Strategicznego – odpowiada za domeny kosmiczną, cybernetyczną oraz wojnę elektroniczną i psychologiczną. Jego utworzenie w 2016 r. wpisuje się w postawiony ChALW cel „informatyzacji” oddający rosnące znaczenie panowanie w sferze informacyjnej i elektromagnetycznej na współczesnym polu walki. Siły Wsparcia Strategicznego nadzorują dwa departamenty – Departament Systemów Kosmicznych odpowiedzialny za operacje w kosmosie (w tym m.in. nadzór nad chińskim satelitami i przetwarzanie informacji satelitarnych)oraz Departament Systemów Sieciowych nadzorujący operacje w sferze informacyjnej, w tym wojnę elektromagnetyczną, cybernetyczną i operacje psychologiczne (tzw.  psych ops).

Perspektywy

Jak wspomniano, modernizacja Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej wpisuje się w szersze cele polityczne ChRL wyrażające się w sloganach „wielkiego renesansu chińskiego narodu” i uczynienia Chin „kwitnącym, socjalistycznym mocarstwem,” które wydają się oddawać chińskie aspiracje w zakresie stania się w perspektywie połowy XXI w. największą światowa potęgą. Można zatem oczekiwać, iż duże tempo wysiłków modernizacyjnych zostanie, co najmniej, utrzymane. Chiny obecnie wychodzą też poza wizję sił zbrojnych nakierowanych na obronę własnego terytorium – i co najwyżej efektywne zaangażowania w konflikt lokalny – przede wszystkim w Cieśninie Tajwańskiej – w kierunku budowy zdolności do projekcji siły w skali globalnej. Służyć ma temu intensywna rozbudowa i modernizacja chińskiej floty pełnomorskiej, w tym budowa lotniskowców, okrętów desantowych-doków, bombowców dalekiego zasięgu oraz jednostek piechoty morskiej.

Niemniej potrzeby modernizacyjne w ChALW wciąż są ogromne a znaczna część sprzętu używanego w chińskiej armii reprezentuje radzieckie technologie lat 60. i 70, XX w. i w żadnym zakresie nie spełnia wymagań współczesnego pola walki, co widoczne jest zwłaszcza w zakresie jednostek pancernych i zmechanizowanych oraz lotnictwa myśliwskiego i uderzeniowego. Chińskie plany modernizacyjne wydają się odnotowywać też opóźnienia, co widoczne jest np. w kolejnych zapowiedziach ukończenia procesu mechanizacji wojsk lądowych. Trudno również realnie ocenić faktyczne zdolności wprowadzanych przez Chiny „supernowoczesnych” rozwiązań jak myśliwce J-20, jednak biorąc pod uwagę np. doświadczenia Federacji Rosyjskiej (dysponującej wciąż dużo bardziej zaawansowanym przemysłem lotniczym niż Chiny) trudno oczekiwać, że systemy te będą w niedługim czasie dorównywać rozwiązaniom amerykańskim. Droga do „sił zbrojnych światowej klasy” dla Chin wydaje się jeszcze długa.

Wnioski

1. W październiku 2020 r. na V plenum 19. Komitetu Centralnego Komitetu Partii Chin ogłoszono przyśpieszenie procesu reform i modernizacji ChALW, tak, aby stała się nowoczesnymi siłami zbrojnymi na stulecie ich utworzenia w 2027 roku. Jest to kolejny już cel modernizacyjny postawiony chińskim siłom zbrojnym w ostatnich latach.

2. Modernizacja Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej wpisuje się w szersze cele polityczne ChRL wyrażające się w sloganach „wielkiego renesansu chińskiego narodu i uczynienia Chin „kwitnącym, socjalistycznym mocarstwem”, które wydają się oddawać chińskie aspiracje w zakresie stania się w perspektywie połowy XXI w. największą światowa potęgą.

3. Chiny, obok dotychczasowych priorytetów modernizacyjnych (uczestnictwo w potencjalnym konflikcie w cieśnienie Tajwańskiej) rozwijają zdolności do projekcji siły w skali globalnej. Służyć ma temu intensywna rozbudowa i modernizacja chińskiej floty pełnomorskiej, w tym budowa lotniskowców i okrętów desantowych-doków, bombowców dalekiego zasięgu oraz jednostek piechoty morskiej.

4. Pomimo dużych ambicji i zdolności technologicznych chińskiego przemysłu zbrojeniowego, Chiny wydają się mi trudności z pozyskiwaniem i wprowadzaniem do linii nowych platform, co oczywiście również wynika z wielkości i ogromnych potrzeb. Braki modernizacyjne w ChALW wciąż są ogromne a znaczna część sprzętu używanego w chińskiej armii reprezentuje radzieckie technologie lat 60. i 70. XX w. i w żadnym zakresie nie spełnia wymagań współczesnego pola walki, co widoczne jest zwłaszcza w zakresie jednostek pancernych i zmechanizowanych oraz lotnictwa myśliwskiego i uderzeniowego.

5. Modernizacja ChALW wymuszać będzie na Stanach Zjednoczonych dalszą wojskową priorytetyzację kierunku pacyficznego. Strona amerykańska w najbliższych latach będzie też domagała się od sojuszników w NATO wsparcia – w tym wojskowego – w obszarze Pacyfiku, co znajdzie zapewne odbicie w rozmowach nad nową koncepcją strategiczną NATO. Polska, zważając na konieczność utrzymania dobrych relacji ze Stanami Zjednoczonymi, powinna kontynuować jednak podejście podkreślające podstawową rolę Sojuszu jako organizacji obrony kolektywnej w tzw. obszarze traktatowym (a więc nie obejmującym m.in. obszaru Azji i Pacyfiku).

Autor: dr Tomasz Smura, Dyrektor Biura Analiz Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego

 

[1]„China launches 3rd Type 075 amphibious assault ship,” Global Times, 29 stycznia 2021 r., https://www.globaltimes.cn/page/202101/1214361.shtml

[2] “China’s 2nd Type 055 large destroyer enters naval service,” Global Times 19 marca 2021 r., https://www.globaltimes.cn/page/202103/1217610.shtml

[3]“From 3rd aircraft carrier to fighter jets: weapons to expect in 2021,” Global Times, 30 grudnia 2020 r., https://www.globaltimes.cn/page/202012/1211451.shtml

[4] „New regulation on military equipment takes effect, to boost PLA modernization,”Global Times, 2 styczna 2021r.,globaltimes.cn/page/202101/1211611.shtml

[5] „New regulation on military equipment takes effect, to boost PLA modernization,”Global Times, 2 styczna 2021r.,globaltimes.cn/page/202101/1211611.shtml

[6]“China’s centennial goal of building a modern military by 2027 in alignment with national strength: experts,” Global Times, 31 października 2020 r. https://www.globaltimes.cn/content/1205238.shtml

[7]Military and Security Developments Involving the People’s Republic of China 2020, (Washington: Department of Defense, 2020), s. i-ii, https://media.defense.gov/2020/Sep/01/2002488689/-1/-1/1/2020-DOD-CHINA-MILITARY-POWER-REPORT-FINAL.PDF

[8]Zob. np. Nomination – Austin III, the Senate Armed Services Committee, https://www.armed-services.senate.gov/hearings/21-01-19-nomination

[9]Military and Security Developments…op. cit. s. 34-36.

[10]China’s National Defense in the New Era, (The State Council Information Office of  the People’s Republic of China, July 2019).

[11]Military and Security Developments… op. cit. s. 24.

[12] Ibid., s. i.

[13]China’s National Defense…, op. cit.

[14] “China’s centennial goal…,” op. cit.

[15] B. Góralczyk, „XIX zjazd KPCh – powrót cesarza i potęgi, Komentarz Pułaskiego, 25 października, 2017 r., https://pulaski.pl/komentarz-xix-zjazd-kpch-powrot-cesarza-potegi/

[16]Military and Security Developments… op. cit. s. 40-41.

[17] Ibid., s. 41.

[18]The Military Balance 2020. 2020. pp. 260–261.

[19]Military and Security Developments… op. cit. s. 41.

[20] Ibid., s. 44-45.

[21]“Chinese Navy conducts naval exercises with three Type 071 Yuzhao-class amphibious transport dock vessels,” Navy Recognition, 27 listopada 2020 r., https://www.navyrecognition.com/index.php/news/defence-news/2020/november/9335-chinese-navy-conducts-naval-exercises-with-three-type-071-yuzhao-class-amphibious-transport-dock-vessels.html

[22]“Chinese navy’s first Type 055-class destroyer enters service,” Janes, 13 stycznia 2020 r., https://www.janes.com/defence-news/news-detail/chinese-navys-first-type-055-class-destroyer-enters-service

[23] “China’s 2nd Type,” op.cit.

[24]“China Launches 2 Type 055 Destroyers Simultaneously,” The Diplomat, 4 lipca 2018 r. https://thediplomat.com/2018/07/china-launches-2-type-055-destroyers-simultaneously/

[25]Military and Security Developments… op. cit. s. 46.

[26]“Shipyard In China Launched The 25th Type 052D And 8th Type 055 Destroyers For PLAN,” Naval News, 30 sierpnia 2020, https://www.navalnews.com/naval-news/2020/08/shipyard-in-china-launched-the-25th-type-052d-and-8th-type-055-destroyers-for-plan/

[27]“China Launched the 30th (and last ?) Type 054A Frigate for the PLAN,” Navy Recognition, 9 lipca 2018 r., https://www.navyrecognition.com/index.php/news/defence-news/2018/july-2018-navy-naval-defense-news/6342-china-launched-the-30th-and-last-type-054a-frigate-for-the-plan.html

[28]“PLA Navy commissions final Type 056A corvettes specialized in coastal defense,” Global Times, 17 lutego 2021, https://www.globaltimes.cn/page/202102/1215722.shtml

[29]“China Now Has Six Type 094A Jin-Class Nuclear Powered Missile Submarines,” National Interest, 6 maja 2020, https://nationalinterest.org/blog/buzz/china-now-has-six-type-094a-jin-class-nuclear-powered-missile-submarines-151186

[30]Military and Security Developments… op. cit. s.45-46.

[31] Ibid., s. 50.

[32]Military Balance 2016, 2016, s. 240-243.

[33]Military and Security Developments… op. cit. s. 50.

[34] Ibid., s. 51.

[35] Ibid., s.52.

[36] Is China at the Forefront of Drone Technology?, CSIS, https://chinapower.csis.org/china-drones-unmanned-technology/

[37]Military and Security Developments… op. cit. s. 52

[38]“China conducts mid-course antiballistic missile test, system 'becomes more mature, reliable,’” Global Times, 4 lutego 2021, https://www.globaltimes.cn/page/202102/1215042.shtml

[39]Annual Report to Congress…, op. cit, s. 55-56.

[40]Ibid., s.55-59.