Autor: Maciej Kowalski

25 listopada 2015 r. Prezydent USA Barack Obama podpisał ustawę Autoryzującą Wydatki na Obronę Narodową (National Defense Authorization Act, NDAA) na rok budżetowy 2016. NDAA determinuje działania Sił Zbrojnych USA m.in. w zakresie obrony przeciwlotniczej (OPL) i przeciwrakietowej (OPR), co będzie miało wpływ np. na rodzaj rozmieszczanego uzbrojenia w Europie. Działania te powinny zostać wzięte pod uwagę przez Polskę przy realizacji Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013-2022.

Radar systemu PATRIOT

NDAA zabrania inwestowania publicznych funduszy w modernizację radarów oraz elektroniki systemu przeciwrakietowego PATRIOT do czasu wykonania tzw. analizy alternatyw dla tego systemu (Analysis of Alternatives). Analiza spodziewana jest w połowie grudnia 2015 r. i może zawierać rekomendacje odejścia od systemu radarowego PATRIOT. Restrykcja ta może wpłynąć na tempo wdrażania nowego 360-stopniowego radaru AESA (Skanowanie Elektroniczne z Antenami Aktywnymi) firmy Raytheon, proponowanego Polsce w ramach programu „Wisła” (zestawy przeciwlotnicze średniego zasięgu, zdolne zwalczać cele na odległościach do 100 km). MON powinien uwzględnić tę kwestię w trakcie ewentualnego formułowania oficjalnego zapytania o cenę i dostępność (Letter of Request – dokument oficjalnie rozpoczynający procedurę sprzedaży sprzętu wojskowego przez rząd USA w ramach Foreign Military Sales). Celem powinno być uzyskanie gwarancji wsparcia we wdrażaniu i eksploatowaniu sprzętu oferowanego przez firmę Raytheon.

Integracja systemów obrony

NDAA zakłada sporządzenie oceny możliwości integracji amerykańskich systemów OPL i OPR z systemami sojuszniczymi nabytymi wyłącznie poprzez procedurę Foreign Military Sales (FMS). Procedura jest obecnie w trakcie realizacji w odniesieniu do systemu PATRIOT (program „Wisła”). Jednakże interoperacyjność z systemami USA powinna być brana pod uwagę także dla innych elementów systemu OPL Polski. Ministerstwo powinno uwzględnić ten fakt przy wyborze oferenta dla systemu „Narew” (zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu – cele do 25 km) w 2016 roku. W innym przypadku integracja nowego systemu krótkiego zasięgu z systemami amerykańskimi (np.: AEGIS Ashore w Redzikowie lub rotacyjne rozmieszczonymi THAAD i PATRIOT) będzie utrudniona.

Wzmacnianie OPL w Europie

Najważniejszym punktem NDAA dla Polski są plany wzmocnienia zdolności OPL i OPR w Europie. Priorytetem ma być opracowanie systemu obrony przeciwlotniczej dla baz AEGIS Ashore w Polsce i Rumunii, budowanych w ramach programu tzw. etapowego adaptacyjnego podejścia do obrony przeciwrakietowej w Europie (European Phased Adaptive Approach, EPAA). NDAA zobowiązuje Sekretarza Obrony USA, by ten zabezpieczył środki na obronę przeciwlotniczą baz AEGIS z Programu Inwestycyjnego NATO (Security Investment Program). Oznacza to, że intencją USA jest, by ze wspólnej puli środków NATO sfinansowany został system obrony bazy w Redzikowie. Celowa wydaje się analiza potencjalnych synergii i oszczędności, które można osiągnąć integrując ten system z systemami OPL Polski.

Ponadto, w pół roku od czasu wejścia NDAA w życie, powstać ma analiza zagrożeń lotniczych i balistycznych dla baz USA w Europie, w tym w Redzikowie. Będzie to cenne źródło informacji dla Polski, analizujące zagrożenia płynące z Obwodu Kaliningradzkiego oraz regionu Morza Bałtyckiego oraz zdolności niektórych amerykańskich rakiet (SM-2, Evolved Sea Sparrow) do odpowiedzi na te zagrożenia.

Rotacyjna obecność THAAD i PATRIOT w Europie

Sekretarz Obrony USA zobowiązany zostaje ustawą do zaproponowania co najmniej 3 miejsc w Europie do rotacyjnego rozlokowania systemów antybalistycznych THAAD oraz PATRIOT. Wiąże się to z analizą optymalnego położenia tych miejsc oraz z dialogiem z państwami europejskimi zainteresowanymi takim rozlokowaniem sił. Polska powinna podjąć intensywne działania, aby te systemy znalazły się w kraju. Szczególnie cenne byłoby goszczenie wartej ponad 750 mln USD baterii systemu THAAD, który, według założeń, uzupełniać ma działania systemów PATRIOT i AEGIS Ashore (EPAA).

Wnioski

Podpisanie przez prezydenta USA ustawy NDAA wyznacza kierunki rozwoju amerykańskich systemów OPL i OPR. Polska, poprzez podjęcie odpowiednich działań lobbingowych i analitycznych, może wykorzystać jej zapisy do zabezpieczenia swoich interesów. Po pierwsze, możliwe jest zwiększenie bezpieczeństwa RP poprzez powstanie, sponsorowanego przez NATO, systemu OPL Redzikowa oraz rozmieszczenie amerykańskich baterii THAAD i PATRIOT w Polsce. Po drugie, ustawa rzuca światło na ważne kwestie, które należy podjąć w ramach negocjacji umów na dostawę OPL i OPR – ograniczanie finansowania dla nowego radaru dookólnego PATRIOT czy integracja wyłącznie systemów amerykańskich zakupionych przez procedurę FMS.

Autor: Maciej Kowalski, Research Fellow Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego

Zdjęcie: Mark Holloway