Autor: Rafał Lipka, Tomasz Smura

Proliferacja broni masowego rażenia i technologii rakietowych stanowi rosnące zagrożenie dla państw NATO, ich terytoriów i ludności cywilnej. Obecnie około 30 państw świata – wliczając w to Iran i Koreę Północną – posiada bądź stara się pozyskać zaawansowane technologie rakietowe. Państwa dysponujące potencjałem nuklearnym nie zmniejszają natomiast swoich zdolności w zakresie przenoszenia tego typu uzbrojenia. Wręcz przeciwnie, o ile mocarstwa redukują ogólną liczbę głowic nuklearnych, o tyle technologia rakietowa jest ciągle rozwijana. Co więcej, napięcie na linii NATO-Rosja sprawia, że państwa wschodniej flanki Sojuszu zaczynają mieć obawy o swoje zdolności w zakresie obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej oraz możliwe wsparcie sojusznicze. Podczas gdy Sojusz Północnoatlantycki deklaruje, że celem budowy wspólnych zdolności w zakresie obrony przeciwrakietowej jest zapewnienie ochrony wszystkim europejskim członkom NATO, pojawiają się kontrowersje dotyczące kształtu tego systemu. Z jednej strony, w wyniku porozumienia nuklearnego z Iranem, groźba niespodziewanego ataku rakietowego z Bliskiego Wschodu wydaje się zmniejszać. Jednak z drugiej strony modernizacja rosyjskich sił rakietowych, łamanie przez Moskwę traktatu INF i coraz bardziej nieprzyjazna retoryka w relacjach NATO-Rosja – także w odniesieniu do użycia pocisków balistycznych – może budzić niepokój.

Z polskiej perspektywy kluczową kwestią pozostaje możliwość ochrony terytorium państwa przed atakiem lotniczym i rakietowym z terytorium Federacji Rosyjskiej. Modernizacja polskiego systemu obrony przeciwlotniczej, kluczowego z punktu widzenia bezpieczeństwa kraju, przez wiele lat była bagatelizowana. Aż do dziś jej trzon stanowią przestarzałe radzieckie systemy, nieadekwatne do współczesnego pola walki. Po wielu latach zastoju decydenci polityczni doszli do wniosku, że dalsze odkładanie tego problemu nie jest już możliwe. Według założeń Planu Modernizacji Technicznej Siły Zbrojne RP otrzymać mają 8 baterii przeciwlotniczych systemów średniego zasięgu (program Wisła) oraz 19 baterii systemów krótkiego zasięgu (program Narew). Całość uzupełnić mają rodzime systemy bardzo krótkiego zasięgu.

Tak wielki projekt stwarza szereg wyzwań, ale też otwiera przed Siłami Zbrojnymi RP zupełnie nowe możliwości, także w kontekście sojuszniczym. Polska nie jest jednak pierwszym krajem, który realizuje szeroko zakrojony program stworzenia systemu obrony przeciwlotniczej, ze zdolnościami w zakresie obrony przeciwrakietowej. W cieniu wrogich rakiet żyją mieszkańcy takich państw, jak np. Izrael, Korea Południowa czy Tajwan. Również Sojusznicy RP w ramach NATO od lat intensywnie budują więc własne zdolności w zakresie obrony przeciwrakietowej. Jakie zatem wnioski z ich doświadczeń może wyciągnąć Polska?

Niniejszy raport podzielony został na pięć rozdziałów. Opisują one rozwój systemów obrony przeciwrakietowej w pięciu wybranych państwach, tj. Stanach Zjednoczonych, Francji, Niemczech, Izraelu oraz na Tajwanie. Trzy państwa z tej grupy są członkami Sojuszu Północnoatlantyckiego, dwa znajdują się poza NATO. Oczywiście nie są to wszystkie państwa dysponujące zdolnościami w zakresie obrony przeciwrakietowej, jednak taki wybór umożliwia naszym zdaniem analizę szerokiego spektrum rozwiązań oraz zagrożeń, ze względu na zróżnicowanie doświadczeń oraz koncepcji rozwoju obrony przeciwrakietowej. Autorzy raportu bazowali na źródłach jawnych, wywiadach i rozmowach z ekspertami oraz informacjach uzyskanych od producentów poszczególnych systemów uzbrojenia. Raport jest zwieńczeniem kilkumiesięcznego projektu, w ramach którego odbyły się trzy robocze seminaria z udziałem ekspertów ze Stanów Zjednoczonych, Izraela, Niemiec czy Tajwanu oraz międzynarodowa konferencja nt. obrony przeciwrakietowej (NATO Ballistic Missile Defence Conference).

Zapraszamy do lektury!