Autor: Prof. Dominik Mierzejewski, Joanna Nawrotkiewicz, Piotr Maciej Kaczyński

Pulaski Policy Paper no 19, 3rd December 2024

Wnioski i rekomendacje w zakresie działań Unii Europejskiej (prezydencja RP)

1. W strukturach Unii Europejskiej oraz państwach członkowskich rośnie świadomość, że pogłębiona współpraca z Chińską Republiką Ludową i potencjalne nadmierne współuzależnienie od gospodarki chińskiej wiążą się z ryzykiem politycznym, które może zagrozić pozycji międzynarodowej UE i jej państwom członkowskim. UE powinna dążyć do budowania spójnej strategii wobec Chin, która uwzględniałaby zarówno wspólne cele gospodarcze, jak i kwestie związane z bezpieczeństwem i wartościami demokratycznymi. Działania powinny skupiać się na wypracowaniu jednolitego stanowiska w kluczowych kwestiach, takich jak polityka handlowa i prawa człowieka, aby minimalizować negatywyny wpływ działań chińskich poprzez różnicowanie relacji z poszczególnymi państwami członkowskimi.
2. Długotrwałe, nierozwiązane kwestie sporne między UE a Chinami – takie jak brak dostępu do rynku, promowanie kapitalizmu państwowego przez ChRL, rosnący wpływ Komunistycznej Partii Chin na gospodarkę powiązany z centralizacją polityczną oraz dążeniem do większej samowystarczalności gospodarczej generują konieczność redefinicji polityki UE i państw członkowskich wobec Chin.
3. W celu lepszego zrozumienia procesów zachodzących w Chinach należy prowadzić monitorowanie i analizę wewnętrznych regulacji ChRL w zakresie standardów w obszarach wybranych sektorów, w tym farmaceutycznym czy nowych technologii na poziomie centralnym oraz poziomie lokalnym.
4. Z uwagi na coraz większy wpływ Chin w obszarze normatywnym należy prowadzić monitorowanie i analizy umiędzynarodowienia, w tym przede wszystkim przez kanały wielostronne jak forum FOCAC, China-CELAC czy BRICS, chińskich regulacji i standardów w obszarach wybranych sektorów w tym farmaceutycznego czy nowych technologii, które w średniookresowej perspektywie czasowej będzie stanowiło o stworzeniu paralelnego systemu dla ONZ, nie wykluczając jednocześnie udziału Pekinu w dotychczas funkcjonującym systemie.
5. Z uwagi na eksperymentalną naturę chińskiego systemu gospodarczego i istotną rolę rywalizacji horyzontalnej między podmiotami promowanymi przez władze na poziomie lokalnym monitorowanie wprowadzania różnych regulacji na poziomie lokalnym, stref wolnego handlu czy tzw. nowych obszarów jak Shanghai Lingang New Area.
6. Mimo rosnących napięć należy podejmować próby wzmocnienia obecności sektorowej w Chinach w oparciu o istniejące formuły takie jak European Chamber Pharmaceutical Working Group w ramach Izby Handlowej Unii Europejskiej czy European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA) i promowanie rozwiązań opartych na „zdrowej współzależności”.
7. Odpowiednie organy Unii Europejskiej i państw członkowskich powinny monitorować aktywność chińskich firm posiadających licencje na produkcję fentanylu, monitorować sytuację z nielegalną sprzedażą syntetycznych opioidów w tym przede wszystkim fentanylu oraz analizować to zagadnienie w stosunkach amerykańsko-chińskich.
8. Wzmocnienie i lepsza koordynacja istniejących europejskich instrumentów w relacjach z Chinami, zarówno prawnych (np. Anti-Coercion), jak i politycznych (np. mapowanie europejskich inwestycji w Chinach, sieci europejskich konsulatów i centrów kultury) tak, aby pomóc w ulepszeniu pozycji negocjacyjnej europejskich negocjatorów (jak np. w 2024 podczas negocjacji w sprawie dopuszczenia samochodów elektrycznych).
9. UE powinna doskonalić i rozwijać mechanizmy obrony przed chińskimi działaniami dezinformacyjnymi oraz wpływanie na postawy elit europejskich, szczególnie w Parlamencie Europejskim oraz innych instytucjach unijnych. Istotne jest wspieranie istniejących departamentów przeciwdziałających dezinformacji takich jak Dział Komunikacji Strategicznej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, zwłaszcza komórki odpowiedzialnej za przeciwdziałanie dezinformacji i wrogim wpływom zewnętrznym (SG.STRAT.4) oraz promowanie własnej narracji głównie w państwach tzw. Globalnego Południa. W tym kontekście ważne będzie również wzmacnianie współpracy z partnerami międzynarodowymi, w tym USA i krajami Azji Wschodniej takimi jak Japonia, Korea Południowa czy Singapur, w celu identyfikowania i neutralizowania negatywnych efektów chińskich kampanii wpływu.