Autor: Prof. Dominik Mierzejewski, Joanna Nawrotkiewicz, Piotr Maciej Kaczyński

Wnioski i rekomendacje w zakresie działań Unii Europejskiej (prezydencja RP)

1. W strukturach Unii Europejskiej oraz państwach członkowskich rośnie świadomość, że pogłębiona współpraca z Chińską Republiką Ludową i potencjalne nadmierne współuzależnienie od gospodarki chińskiej wiążą się z ryzykiem politycznym, które może zagrozić pozycji międzynarodowej UE i jej państwom członkowskim. UE powinna dążyć do budowania spójnej strategii wobec Chin, która uwzględniałaby zarówno wspólne cele gospodarcze, jak i kwestie związane z bezpieczeństwem i wartościami demokratycznymi. Działania powinny skupiać się na wypracowaniu jednolitego stanowiska w kluczowych kwestiach, takich jak polityka handlowa i prawa człowieka, aby minimalizować negatywny wpływ działań chińskich poprzez różnicowanie relacji z poszczególnymi państwami członkowskimi.

2. Długotrwałe, nierozwiązane kwestie sporne między UE a Chinami – takie jak brak dostępu do rynku, promowanie kapitalizmu państwowego przez ChRL, rosnący wpływ Komunistycznej Partii Chin na gospodarkę powiązany z centralizacją polityczną oraz dążeniem do większej samowystarczalności gospodarczej – generują konieczność redefinicji polityki UE i państw członkowskich wobec Chin.

3. Z punktu widzenia prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej kluczowe kwestie związane są ze współpracą chińsko-rosyjską w obliczu wojny Rosji w Ukrainie, głównie w obszarze powielania rosyjskiej narracji przez chińskie media oraz aktywność w cyberprzestrzeni.

4. W celu lepszego zrozumienia procesów zachodzących w Chinach należy prowadzić monitorowanie i analizę wewnętrznych regulacji ChRL w zakresie standardów w obszarach wybranych sektorów, w tym farmaceutycznym czy nowych technologii na poziomie centralnym oraz poziomie lokalnym.

5. Z uwagi na coraz większy wpływ Chin w obszarze normatywnym należy prowadzić monitorowanie i analizy umiędzynarodowienia, w tym przede wszystkim przez kanały wielostronne jak forum FOCAC, China-CELAC czy BRICS, chińskich regulacji i standardów w obszarach wybranych sektorów, w tym farmaceutycznego czy nowych technologii, które w średniookresowej perspektywie czasowej będzie stanowiło o stworzeniu paralelnego w stosunku do organizacji, w których Zachód odgrywa wiodącą rolę, nie wykluczając jednocześnie udziału Pekinu w dotychczas funkcjonującym systemie.

6. Z uwagi na eksperymentalną naturę chińskiego systemu gospodarczego i istotną rolę rywalizacji horyzontalnej między podmiotami promowanymi przez władze na poziomie lokalnym monitorowanie wprowadzania różnych regulacji na poziomie lokalnym, stref wolnego handlu czy tzw. nowych obszarów jak Shanghai Lingang New Area.

7. Mimo rosnących napięć należy podejmować próby wzmocnienia obecności sektorowej w Chinach w oparciu o istniejące formuły takie jak European Chamber Pharmaceutical Working Group w ramach Izby Handlowej Unii Europejskiej czy European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA) i promowanie rozwiązań opartych na „zdrowej współzależności”.

8. Europejskie firmy oczekują większych zachęt ekonomicznych ze strony Komisji Europejskiej, co powoduje, że na tym poziomie struktury europejskie muszą rywalizować z chińskim kapitalizmem państwowym oferującym udogodnienia finansowe nie mające takich ograniczeń jak te w Europie.

9. Odpowiednie organy Unii Europejskiej i państw członkowskich powinny monitorować aktywność chińskich firm posiadających licencje na produkcję fentanylu, monitorować sytuację z nielegalną sprzedażą syntetycznych opioidów, w tym przede wszystkim fentanylu, a także e-papierosów oraz analizować to zagadnienie w stosunkach amerykańsko-chińskich.

10. Wzmocnienie i lepsza koordynacja istniejących europejskich instrumentów w relacjach z Chinami, zarówno prawnych (np. Anti-Coercion), jak i politycznych (np. mapowanie europejskich inwestycji w Chinach, sieci europejskich konsulatów i centrów kultury), tak aby pomóc w poprawieniu pozycji negocjacyjnej strony europejskiej (jak np. w 2024 podczas negocjacji w sprawie dopuszczenia samochodów elektrycznych).

11. UE powinna doskonalić i rozwijać mechanizmy obrony przed chińskimi działaniami dezinformacyjnymi oraz wpływaniem na postawy elit europejskich, szczególnie w Parlamencie Europejskim oraz innych instytucjach unijnych. Istotne jest wspieranie istniejących departamentów przeciwdziałających dezinformacji takich jak Dział Komunikacji Strategicznej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, zwłaszcza komórki odpowiedzialnej za przeciwdziałanie dezinformacji i wrogim wpływom zewnętrznym (SG.STRAT.4). Istotnym jest tu aktywne promowanie własnej narracji, głównie w państwach tzw. Globalnego Południa. W tym kontekście ważne będzie również wzmacnianie współpracy z partnerami międzynarodowymi, w tym USA i krajami Azji Wschodniej takimi jak Japonia, Korea Południowa czy Singapur, w celu identyfikowania i neutralizowania negatywnych efektów chińskich kampanii wpływu.